گذری بر نیشابور در سالروز کشف آثار باستان شناسی با قدمت ۶۰۰۰ سال در نزدیکی این شهر

این بلاد طیبه،نه تنها گام جای عطرآگین هشتمین خورشیدامامت و ولایت را همچون مداری زرین، برسینه دارد بلکه ذره،ذره خاک لاله گون این ابرشهر،در درازنای تاریخ با شکوهش ، با نور ایمان وخردوخون هزاران هزارانسان شهید،حکیم،عالم ودانشمنددرآمیخته که،شاعرو دانشمند بودن یکی از خصایل آنان است .

این شهر فیروزه فام،جایگاه مردان والامقامی است که باآثاروافکارعلمی یاروحانی خویش از فرش زمین تا عرش برین قد کشیده اند.بی گمان،بزرگداشت شخصیت های بی نظیراین مرز و بوم چون خیام،عطار،فضل بن شاذان و… می تواند یکی از وقایع فرهنگی-ادبی باارزش این دوران محسوب گرددودرمعرفی هرچه بیشتر نیشابور موثرافتد.

در حال حاضر نیشابورازمهمترین شهرهای استان خراسان رضوی است.این شهر در طول دوران شکوهمند انقلاب اسلامی ودفاع مقدس بیش از۲۳۰۰ شهیدو۴۶۰۰جانباز و۳۱۳ آزاده را تقدیم نموده است.

نیشابورتا نظر شئوفیزیکی بر دامنه رشته کوه بینالود که ادامه رشته کوه های البرزمی باشد استقرار یافته و از آب و هوایی نسبتا مطلوب برخوردار است. قله های مرتفع استان به نام های بینالود و شیرباد در شمال شرقی و شمال نیشابور واقع شده و در قسمت جنوبی این شهر، رشته کوه های کم ارتفاع کوه سرخ و رشته طاغنکوه کشیده شده است. چندین روداز دامنه های بینالود سرچشمه گرفته و دره های ییلاقی و دشت های واقع در مسیر خود را آبیاری می نماید.این رودها عبارتنداز: دیزباد، درود، بوژان، اندرآب، کال شور، طاغون، بقیح و حاجی بیگی است. به برکت وجود رودها و آب وهوای مطلوب در دره های ییلاقی واقع بردامنه های مشرف بر نیشابور،ضمن آن که این دره ها مرکز تولید محصولات و میوه های متنوع و فراوانی هستند که روانه بازارهای مصرف می گردد، در روزهای گرم تابستان پذیرای بیشمار مسافران و نیز اهالی نیشابورندکه برای فراراز گرمای تابستان و پناه بردن به دامان طبیعت دل انگیز،راهی این مناطق ییلاقی می شوند. شهرستان نیشابور آثار و بناهای تاریخی و دیدنی زیادی دارد که به اختصار به تعدادی ازآنهااشاره می شود:

آرامگاه حکیم عمر خیام تا دهه سوم قرن حاضر در مجاورت مدفن امامزاده محمد محروق و بدون ساختمان خاصی قرار داشت .در سال ۱۳۳۸ هـ.ش، بنای فعلی آرامگاه طراحی و پیکر خیام به مدفن فعلی انتقال یافت. بنای آرامگاه تلفیقی است از نسبیت ریاضی و فن آوری به بلندای ۱۸ متر و بر روی ۱۰ پایه که کاشی کاری های آن با رباعیاتی از خیام زینت یافته است.

و آرامگاه عطار نیشابوری که  بنای آن توسط قاضی القضات یحیی بن صاعد از بزرگان نیشابور ساخته شد. این بنادر سال ۱۳۱۴ هـ.ش توسط انجمن آثار ملی تکمیل و مرمت شد.سنگ مزار عطار از نوع سنگ افراشته سیاه رنگی است که اشعاری به خط ثلث بر آن نوشته شده واز قدمت زیادی برخوردار است.

آرامگاه کمال الملک به دستور مظفرالدین شاه به روستای حسین آباد نیشابور تبعید شد و سرانجام در سال ۱۳۱۹ هـ.ش در همین شهر دارفانی را وداع گفت.مقبره وی در داخل باغ آرامگاه شیخ عطار در سال ۱۳۳۸ احداث شد.

نقش برجسته نیم تنه سنگی کمال الملک، توسط استاد ابوالحسن صدیقی از شاگردان استاد، ساخته و در محل نصب شده است. از آثار معروف استاد کمال الملک، می توان به تابلوهای شیخ رمال، فالگیر بغدادی، زرگر بغدادی، تالار آینه، صحرای کربلا و بازار مرغ فروشان اشاره کرد.

ابو محمد فضل بن شاذان بن خلیل ازدى، فقیه صاحب نظر، متکلم متفکر، مفسر حاذق، دانشمند شهیر عالم اسلام و مؤلف گرانقدر در علوم و فنون اسلامى.نجاشى او را از طایفه ازد از قبیله‏ هاى معروف عرب و پدرش را از شاگردان یونس بن عبد الرحمان شمرده است . با توجه به روایاتى که فضل از امام رضا علیه السلام دارد می توان تولد او را در حدود صدوهشتاد هجرى تخمین زد.فضل در روستایى در حوالى بیهق بود که خبر خروج خوارج به او رسید براى فرار از چنگ آنان بار سفر بست و از آنجا گریخت در اثر فشار و سختى سفر بیمار شد و در سال ۲۶۰ هجرى درگذشت. بر قبر او در نیشابور گنبد و بارگاهى است و محل تردد و زیارت شیفتگان علم و ولایت است. فضل بن شاذان افتخار حضور و شاگردى پنج امام معصوم علیهم السلام را دارد.

نجاشى می گوید از امام جواد علیه السلام روایت دارد و شیخ طوسى نام او را در زمره یاران امام هادى و عسکرى علیمها السلام ذکر می کند وکتابى از فضل بن شاذان به دست امام حسن عسکرى علیه السلام رسید، امام با ورق زدن به مطالعه کتاب او پرداخته و فرمودند: خدایش رحمت کند، اهل خراسان به منزلتش غبطه می خوردند زمانى که فضل بین ایشان زندگى مى‏کرد.

مجموعه(بقعه) تاریخی، مذهبی قدمگاه رضوی در ۲۴ کیلومتری شرق نیشابور و در مسیر جاده نیشابور به مشهد و در میان باغی کهنسال واقع شده است. در متون کهن از آن با نام سرخک یا حمرا یاد کرده اند. بنا به نقل، پس از هجرت حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) به طوس و به یاد اجتماع پرشور و عظیمی که از پیروان و دوستداران خاندان اهل بیت(ع) در بیرون آن برپا شده، نام قدمگاه یا به اصطلاح امروز، بنای یادبود به خود گرفته است. به همین مناسبت بعدها در زمان صفویه ساخت و سازهایی در آن انجام شده و ایوان ها، صفحه ها و رباط ها افزایش یافته است.

کاروانسرای شاه عباسی سابقا در خارج از دروازه شهر نیشابور واقع بوده که هم اکنون در حاشیه میدان خیام در مرکز شهر قرار گرفته است. بنای این کاروانسرا به دوره شاه عباس صفوی نسبت داده شده است. این کاروانسرا در دوره قاجاریه مدتی به عنوان نوانخانه و محل نگهداری ایتام و مستمندان به کار گرفته شد و در دوره پهلوی نیز به پادگان نظامی تبدیل گشت. درحال حاضر از این بنا به عنوان مجموعه فرهنگی و موزه استفاده شده و روزانه تعداد زیادی مسافر از آن بازدید می نمایند.

بازار تاریخی سرپوشیده نیشابور از جمله بازارهای منحصر به فرد در استان خراسان است و قدمت آن به دوره صفویه می رسد. این بازار، تنها قسمت باقیمانده از بازار بزرگی است که در سراسر شهر آن روز امتداد داشته و بخش اعظم آن از بین رفته است. در این بازار، تعدادی سرا، تیمچه و یک حمام قدیمی قرار دارد. طول بازار حدود ۲۰۰ متر و عرض آن ۴ متر است عملیات مرمت این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۰ به پایان رسیده است.

آتشکده آذر برزین مهر در عهد ساسانی، محوطه باستانی خروآباد در روستای اردوغش بخش زبرخان، محوطه باستانی شهر کهنه، تپه آلب ارسلان واقع در روستای طرب آباد، محوطه باستانی شادیاخ که پایتخت خاندان طاهریان بوده است،مقبره گردوخان واقع در ۳ کیلومتری روستای کلاته اسدالله خان بخش سر ولایت، سردابه ماروسک واقع در روستای ماروسک از توابع سرولایت، آسیاب های آبی زبرخان، رباط قلعه وزیر مربوط به دوره قاجاریه،ارگ اسحاق آباد دارای ۷ برج عظیم، بنای چشمه علی کنار رودخانه خروعلیا، برج آسیاب واقع در روستای اسحاق آباداست تنها بخشی از آثار باستانی نیشابور می باشد

سخن که به نیشابور می رسد از سوغاتی آن نمی توان نگفت، فیروزه به عنوان سنگی گرانبها و کمیاب از گذشته های بسیار دور مورد توجه بوده است. تاریخ نویسان و محققان اذعان دارند که معدن فیروزه نیشابور یکی از قدیمی ترین و پرآوازه ترین معادن دنیاست. به طوری که نام نیشابور با فیروزه همزاد شده است. معدن فیروزه نیشابور به دلیل ساخت انواع مصنوعی این سنگ در غرب و مقرون به صرفه نبودن استخراج آن، در سال های اخیر متروکه شده است.

ریواس فرآورده طبیعت زیبای نیشابور است. گیاهی خودرو که در فصل بهار بر دامنه بینالود می روید و دهاقین محلی، با تیمار آن، این میوه شیرین و پرخاصیت را روانه بازار می کنند. ریواس به خاطر طعم و مزه خوش آن به عنوان میوه مورد استفاده قرار می گیرد. دمبرگ ریواس علاوه بر مصرف تازه خوری، به صورت پخته و برای تهیه کمپوت و شربت که خیلی معروف است مورد استفاده قرار می گیرد. دم برگ این گیاه، منبع ویتامین ث و فیبرهای غذایی است. ریواس دارای ساقه هایی سفید است که تا ارتفاع ۸۰ سانتیمتر بالا می رود.

انتهای مطلب