کاخ گلستان سازه ای تاریخی-فرهنگی و هنری از باغ تا تالار آینه
کاخ گلستان در مرکزیت تهران یعنی منطقه 15 خرداد قرار گرفته است و حاکمان و پادشاهان مختلفی در این جا زندگی می کردند، زیرا دسترسی سریعی از این کاخ به تمام نقاط تهران داشتند. شما با تماشای این کاخ متوجه عظمت و شکوهمندی تاریخ ایران خواهید شد.
به گزارش تلنگر؛ کاخ گلستان از جمله آثار ثبت شده در فهرست میراث یونسکو می باشد. اصالت و زیبایی این کاخ او را منحصر به فرد کرده است. همچنین تاریخچه بسیار پیچیده و جالبی دارد که باعث شده بخش های مختلفی در این کاخ ساخته شود. کاخ گلستان از دوران های مختلفی عبور کرده و هر یک از پادشاهان در این کاخ آثاری از خود برجای گذاشته اند. در ادامه شما عزیزان را راهنمایی خواهیم کرد تا بهتر بتوانید از این کاخ بازدید کنید.
معرفی کاخ گلستان، نگینی در قلب تهران
کاخ گلستان به دلیل قدمت تاریخی که دارد در سال ۱۳۳۴ در فهرست آقار ملی ایران و در سال ۱۳۹۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. وقایع تاریخی باعث شده تا کاخ گلستان سندی زنده از گذشته ما باشد. این کاخ جز بافت های قدیمی شهر تهران محسوب می شود و شما با وسیله حمل و نقل عمومی می توانید به آنجا بروید.
ما سال های زیادی شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی در این کاخ بودیم. کاخ گلستان از بخش های مختلفی مانند ایوان تخت مرمر، تالار سلام، تالار آینه، تالار سفرهخانه، خلوت کریمخانی، تالار برلیان، عمارت بادگیر، کاخ شمس العماره، تالار الماس و کاخ ابیض تشکیل میشود. ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند،جز قدیمیترین بناهای مجموعه گلستان می باشند.
این سازه ی تاریخی-فرهنگی و هنری به غیر از ساختمان های ذکر شده بخش های دیگری نیز دارد که شامل: کتابخانه نسخ خطی، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بینالملل، کتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد کودک و نوجوان، واحد دفتر حقوقی می باشد.
مساحت کاخ گلستان
کاخ گلستان نگین تهران است که حدود ۴۴۰ سال قدمت دارد و مساحت آن به ۴/۵ هکتار می رسد که البته تنها یک دهم از اندازه اولیه آن باقی مانده است. این بنای تاریخی محل سکونت پادشاهانی از جمله آقا محمدخان، فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و احمدشاه بود.
ساعت کاری و قیمت بلیط کاخ گلستان
- ساعت کاری: روزهای شنبه تا چهارشنبه ۹ تا ۱۹ (فروش بلیط: ۹ تا ۱۸)؛ روزهای پنجشنبه و جمعه ۹ تا ۲۰ (فروش بلیط : ۹ تا ۱۹) (بهغیر از روزهای ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان، تاسوعا و عاشورا، ۲۸ صفر، ۲۵ شوال)
- قیمت بلیط ورودی (سال ۱۴۰۳): ورودی کاخ گلستان بهازای هر بازدیدکننده داخلی ۳۰,۰۰۰ تومان است. قیمت بلیط بازدید از بخشهای کاخ گلستان متفاوت (از ۱۵,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ تومان) است. طبقات فوقانی عمارت شمس العماره نیز بازدید ندارد.
- تلفن: ۰۲۱-۳۳۹۵۶۶۶۲
- آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان
کاخ گلستان تهران کجاست؟
کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار گرفته است. شما بلرای اینکه با مترو بروید باید ایستگاه پانزده خرداد پیاده و به سمت شرق حرکت کنید، حدود ۵ دقیقه بعد میدان پانزده خرداد را می بینید و بعد از خیابان داور به لع شمالی حرکت کرده و آنجا ورودی کاخ گلستان را مشاهده می کنید.
تاریخچه کاخ گلستان
با توجه به سندها و مدارک موجود تاریخچه کاخ گلستان به دوران شاه عباس صفوی باز می گردد. البته مهم ترین دوران تاریخی این کاخ را به احمد شاه قاجار نسبت می دهند. وی با غلبه بر لطفعلی خان زند در سال ۱۲۱۰ تاج گذاری کرد و تهران را برای حکومت گذاری خود برگزید که همین موضوع اهمیتی دوچندان به ارگ سلطنتی گلستان داد.
ناصرالدین شاه قاجار نیز در این کاخ تاجگذاری کرد و اولین پادشاه ایران بود که سفری به اروپا داشت. همین امر باعث شد کاخ گلستان تحتتاثیر معماری اروپایی دستخوش تغییرات زیادی شود و شکل متفاوتی به خود بگیرد. در زمان قاجار، این مجموعه بهعنوان محلی برای حکمرانی و اقامتگاه سلطنتی و همین طور تعلیم هنرمندان و معماران بود و از همین رو کاخ یادشده در قرن ۱۹ مرکز مهمی برای تولید هنر محسوب میشد.
ناصرالدین شاه قاجار نیز در این کاخ تاجگذاری خود را انجام داد همچنین به عنوان اولین پادشاه ایران به اروپا سفر کرد. به همین دلیل کاخ گلستان تحتتاثیر معماری اروپایی دستخوش تغییرات زیادی شد و شکل متفاوتی به خود گرفت. در زمان قاجار، این مجموعه بهعنوان محلی برای حکمرانی و اقامتگاه سلطنتی و همین طور تعلیم هنرمندان و معماران مورد استفاده قرار می گرفت و از همین رو کاخ یادشده در قرن ۱۹ مرکز مهمی برای تولید هنر محسوب میشد.
در زمان حکومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار هیچ تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد؛ اما اهمیت این دوره بهدلیل رخدادهای تاریخی مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاثیرات آن است. کاخ گلستان در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم نیز تغییراتی را به خود دید.
با این اوصاف میتوان قدمت کاخ گلستان را بیش از چهار قرن دانست که هنوز هم از مجموعههای تاریخی منحصربهفرد ایران به شمار میرود و بهدلیل وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی باارزش از مهمترین بخش تاریخ ایران است. این کاخ در حال حاضر همانند عضوی نامتجانس در معماری از هم گسیخته شهر تهران است که اطرافش را ساختوسازهای بیهویت و جدید احاطه کردهاند.
دوران طلایی کاخ گلستان تهران
اهمیت و ارزش کاخ گلستان مربوط به دوران آغا محمد خان قاجار است. آغا محمد خان قاجار پس از اینکه توانست لطفعلی خان زند را شکست بدهد در سال ۱۲۰۹ قمری به تهران رفت و تاج گذاری خود را انجام داد و بعد از آن تهران پایتخت این دوران شد و آغا محمد خان قاجار کاخ گلستان را به دوران اوج خود رساند.
این عملکرد آغامحمدخان سبب ارزشگذاری صدچندان ارگ سلطنتی نسبت به قبل شد. در عهد فتحعلیشاه قاجار به دلیل تاجگذاری مجدد وی و همچنین بهواسطه رویاهای شکوهمند این پادشاه، عمارت و کاخ گلستان آراستگی و توسعه بیشتر و بهتری را به چشم خود دید. در زمان ناصرالدینشاه قاجار عمارت و کاخ گلستان به دلیل مدتزمان طولانی حکومت ایشان یعنی تقریبا نزدیک به ۴۹ سال و بهواسطه بازدید او از اروپا بهعنوان اولین پادشاه ایران که در ۳ سفر انجام شد، کاخ و عمارت گلستان تغییرات زیادی را متأثر از معماری و فرهنگ اروپا در خود شاهد بود.
کاخ گلستان در دوران معاصر
بعد از منقرض شدن قاجاریه و بر سر کار آمدن پهلوی، کاخ گلستان شاهد تاجگذاری پهلوی اول در سال ۱۳۰۵ و پهلوی دوم در سال ۱۳۴۶ بود که البته تغییرات و همینطور تصرفات گوناگونی را در بافت خود به تماشا نشست. تمامی این تغییرات که افراد زیادی آن را نابجا و ناروا میدانند، احوالات این بنا را دگرگون کرد؛ اما بااینحال قدمت تاریخی ارگ گلستان به ۴۴۲ سال میرسد و این بنا همچنان یکی از منحصربهفردترین مجموعههای معروف و تاریخی ایران است.
گلستان نهتنها بخشی از تاریخ هنر ایران را به تصویر کشیده؛ بلکه رخدادهای فوقالعادهای که در آن روی داده است سبب شده تا این مجموعه یک سند زنده از تاریخ فراموش شده ایران باشد. با این که در حال حاضر این کاخ با وسعتی معادل ۶/۵ هکتار یعنی به عبارتی یکدهم وسعت اولیه خود، در قسمتی از شهر بزرگ تهران به شکل یک عضو کنار گذاشته شده از اندامهای اصلی شهر در حال استراحت است، در اطراف خود مجبور به تحمل ساختوسازهایی بیهویت با عملکردهای ناهمگن بوده که او را منزویتر میکنند. اما باز هم این مجموعه برای ما ارزشمند است و شکوه غیرقابلانکاری دارد.
وقایع تاریخی مهم در کاخ گلستان
کاخ گلستان شاهد اتفاق های زیادی بوده که رمز و رازهای زیادی را در خود جای داده است، تاج گذاری و حکومت های های مختلفی در اینجا آغاز و پایان یافته اند که شامل: پادشاهی از سوی آغا محمد خان، فتحعلی خان و سپس ناصرالدین شاه قوانلو قاجار سه حاکم بعدی این دودمان، مظفرالدین شاه، علی و احمد شاه نیز در همین فضا تاجگذاری کردند و خود را شخص اول کشور نامیدند.
معرفی بخش های مختلف کلخ گلستان
کاخ گلستان از چندین ساختمان تشکبا شده که هر کدام را به صورت مختصر توضیح می دهیم.
تکیه دولت
ناصرالدین شاه دستور داد در سال ۱۲۸۴ هجری قمری تکیه دولت را با هزینه ۳۰۰ هزار تومان بسازند که تقریبا ۵ سال طول کشید تا ساخته شود. این تکیه که در ضلع جنوب شرقی کاخ گلستان و جنوب غرب شمس العماره ساخته شده بود، از نظر معماری با تمام تکیههای تهران قدیم در آن روزگار تفاوت داشت.
برخی محققان، معماری تکیه دولت را برگرفته از آمفیتئاترها و تماشاخانههای غربی و برخی نیز آن را به تقلید از طرح کاروانسراها و تکایا و میدانهای ایران نسبت دادند. نمای بیرونی تکیه دولت شکل منشوری هشتضلعی دارد که در داخل بهصورت یک استوانه می باشد. این تکیه سه ورودی برای آقایان، بانوان و پادشاه داشت.
تکیه دولت پس از مشروطه دیگر رونق سابق را نداشت. این تکیه در آن زمان بزرگ ترین نمایش خانه کشور بود که سال ها متروکه باقی ماند تا اینکه در سال ۱۳۲۵ برای ساخت یک شعبه بانک ملی تخریب شد.
عمارت خروجی
عمارت خروجی در ضلع شمالی شمس العاماره قرار داشت و باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم کرد. از زمان آقا محمد خان قاجار تا فتحلی شاه ساخت این عمارت طول کشید. ناصر الدین شاه دستور داد تا این عمارت را با هدف ساخت موزه ای شبیه اروپایی ها تخریب کنند که بعدها استخر بزرگی در آنجا ساختند و در زمان پهلوی فضای سبزی در آنجا شکل گرفت. به باور برخی کارشناسان، نام کاخ گلستان از تالار گلستان همین عمارت گرفته شده است که بهتدریج به کل مجموعه اطلاق شد.
اندرون و خوابگاه ناصری
ناصرالدین شاه تغییرات زیادی در مجموعه گلستان ایجاد کرد که یکی از آنها گسترش عمارت اندرون بود. این بنا از روی کاخ دولمه باغچه سلطان عثمانی ساخته و به خوابگاه ناصری معروف شد. در زمان پهلوی اول برای از بین بردن این نشانه شهوترانی، آن را تخریب کردند تا محلی برای ساخت ساختمانهای وزارت دارایی باشد.
شمس العماره در کاخ گلستان
شمسالعماره بنایی مرتفع دارد که از جذاب ترین ها در کاخ گلستان محسوب می شود که در زمان های قدیم نماد پایتخت بود. ناصر الدین از آنجایی که عاشق آسمان خراش های ااروپایی بود دستور داد تا این بنا را بسازند و به همراه زنان خود بر بالای بام رود و تهران را تماشا کند.
این بنای پنج طبقه با ارتفاع ۳۵ متری خود در سال ۱۲۸۴ کامل شد که بلندترین ساختمان محسوب می شد. از فلز برای اولین بار در ساخت این عمارت استفاده شد که باعث تحول بزرگی در ساختما سازی ایران بود. علاوه بر نمای باشکوه و زیبای شمسالعماره، تزیینات داخلی آن از آینهکاری و نقاشی تا گچبری باعث شگفتی هر بینندهای میشود.
قیمت بلیط شمس العماره در ۱۴۰۳: رایگان
ایوان تخت مرمر
می توان گفت قدیمی ترین بنای تاریخی کاخ گلستان ایوات تخت مرمر، ایوان دارالاماره یا دیوانخانه در زمان کریم خان می باشد که با تزیینات زیبای گچبری، خاتم کاری، سنگتراشی، منبت، مشبک و آینهکاری همچون نگینی در دل این مجموعه دلبری می کند.
به دستور فتحعلی شاه تخت مرمری توسط سنگتراشان اصفهانی در سال ۱۲۲۱ هجری قمری ساخته شد. این بنا تختی از سنگ مرمر زرد یزد را داد که شامل ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک میشد. طراحی تخت بهشکلی است که تخت حضرت سلیمان را در ذهن تداعی میکند که روی دوش سه دیو و ۶ فرشته یا انسان قرار دارد. علاوه بر یک اژدها و دو شیر، ابیاتی از ملک الشعراء در ستایش فتحعلی شاه نیز روی این تخت مرمر حجاری شده است.
قیمت ایوان تخت مرمر: ۱۵,۰۰۰ تومان
محوطه کاخ گلستان
محوطه کاخ گلستان فضایی کاملا زیبا دارد که از درختان و استخر تشکیل شده است. این محوطه برای عکاسی و پیاده روی بسیار عالی است. شما کاشی های رنگارنگ و چشم نوازی را در تک تک این ساختمان ها مشاهده می کنید.
کاخ اختصاصی
قیمت بلیط (۱۴۰۳): ۳۰,۰۰۰ تومان
کاخ اختصاصی مجموعه گلستان شامل تالارهای سلام، عاج، آینه، ظروف و برلیان می باشد که در ادامه هر کدام را به صورت مختصر توضیح می دهیم.
تالار سلام
تالار سلام یا اتاق موزه یا تالار تاجگذاری در ضلع شمال غربی کاخ گلستان قرار گرفته است که با هدف ایجاد موزه بنا شد. زمانی که ناصر الدین شاه موزه های غربی را دید دستور داد تا در کنار ارگ سلطنتی تالار سلام ساخته شود. در همین راستا، ساختمانهای قدیمی این بخش از باغ تخریب و اتاق موزه، حوضخانه و…. ساخته شدند. به این ترتیب، اولین موزه ایران در کاخ گلستان شکل گرفت. جالب اینکه قدمت عکاسی و تشکیل موزه در ایران به زمان قاجار برمیگردد.
ساخت و ساز بنای تالار سلام به همراه بخش های دیگر در سال ۱۲۹۳ هجری قمری تمام شد. اما چیدمان و نصب تابلوها و تکمیل دکوراسیون تا سال ۱۲۹۶ هجری قمری ادامه یافت. این طور به نظر میرسد که شخص ناصرالدین شاه در طراحی ترتیب موزه مشارکت داشته است. همچنین به دلیل برگذاری مراسم سلام در این بنا به تالار سلام نام گرفت و در ادامه نیز بهخاطر تاجگذاری شاهان پهلوی، بهعنوان تالار تاجگذاری شناخته میشد.
موزه مخصوص
بخش دیگری از تالار سلام را موزه مخصوص شکل می دهد. در این موزه اشیای نفیس و ارزشمندی قرار داد که از شاهان قاجاری بر جای مانده است. قسمت از این آثار ارزشمند از اتاق موزه ناصر الدین شاه به قاجارها رسید و قسمتی دیگر هدیه بود یا توسط خود قاجار خریداری می شد.
موزه نگارخانه
مو.زه نگار خانه نیز بخشی از تالار سلام است. در این موزه تابلوهای نقاشی ایرانی در دئوره قاجار قرار گرفته است. این موزه شامل دو بخش میشود: در بخش جنوبی، پردههای نقاشی دوران قاجار به نمایش گذاشته شده است که آثار هنرمندانی همچون میرزا بابا نقاشباشی شیرازی، اسماعیل جلایر، ابوالحسن ثانی علی اکبر خان مزین الدوله و… در میان آنها خودنمایی میکند. بخش شمالی نیز برای نمایش آثار نقاشان متاخر دوره قاجار نظیر محمود خان صبا، کمال الملک، مصورالملک و آقا میرزا موسی انتخاب شده است. این دو بخش در سال ۱۳۷۴ به یک بخش تبدیل و در سال ۱۳۷۶ بهعنوان موزه نگارخانه آغاز به کار کرد.
تالار آینه
در این بخش به زیبا ترین بخش کاخ گلستان می رسیم که تالار آینه است. شهرت زیاد این تالار به دلیل وجود نقاشی های کمالالملک و ناصر الدین شاه می باشد که تا پنج سال طول کشید تا ساخته شود. نکته جالب این بنا، وسعت تالار است که در مقایسه با تالار واقعی، بسیار بزرگتر به نظر میرسد و همین موضوع هنر نقاش در عظمتبخشی به تالار را نشان میدهد.
تالار عاج
از تاریخ دقیق ساخت و احداث تالار عاج اطلاعاتی در دسترس نیست اما یک سری شواهد نشان می دهد که این سازه قبل از تالار سلام و آینه وجود داشته است. شما با تابلوی آبرنگ محمود خان ملک الشعرا اوج ظرافتن و زیبایی را مشاهده می کنید. این تابلو در سال ۱۲۸۶ هجری قمری از نمای بیرونی تالار نقاشی شده است. طبق این نقاشی، تالار عاج سه ارسی بزرگ، ایوانی با ۶ ستون و یک راه پله داشته است.
در حال حاضر دو عاج بزرگ فیل در این تالار قرار دارد که میتواند علت نامگذاری تالار را نشان دهد؛ هرچند برخی معتقدند در گذشته از این محل برای پذیرایی و صرف غذا استفاده میشد و نام درست آن «تالار آج» است که در زبان ترکی بهمعنای گرسنه میشود.
تالار ظروف
تالار ظروف برای نگهداری از هدایای پادشاهان کشورهای اروپایی در سال ۱۳۴۴ روی بقایای سازهای از عهد قاجار بنا شد. سرویس چینی مربوط به جنگهای ناپلئون بناپارت، سرویس جواهرنشان اهدایی ملکه ویکتوریا، سرویس اهدایی الکساندر سوم، سرویس اهدایی نیکلای اول امپراتور روسیه و… از جمله این هدایا هستند که بازدید از آنها خالی از لطف نیست.
تالار برلیان در کاخ گلستان
تالار برلیان از آن جهت شهرت دارد که چندین اتاق زیبای مملو از آینهکاری و چلچراغ دارد. پیش از شکلگیری تالار برلیان، کاخ یا تالار بلور از بناهای دوران فتحعلی شاه در این محل وجود داشت. این تالار بهخاطر فرسودگی در عصر ناصرالدین شاه تخریب و تالار برلیان بهجای آن ساخته شد. علاوه بر مرمت بنا در دوران مظفرالدین شاه، تزیینات زیبایی به آن اضافه شد. تابلو رنگ روغنی از تالار مذکور قبل از این مرمت وجود دارد که در تالار سلام نگهداری میشود.
در زمان ناصرالدین شاه از تالار برلیان برای نگهداری هدایای پادشاهان خارجی استفاده میشد و در عصر پهلوی بهعنوان محلی برای برگزاری مهمانیهای رسمی دربار بود.
خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی در گوشه شمال غربی کاخ گلستان قرار گرفته است و بنای آن سرپوشیده است که بهشکل یک ایوان سه دهنه و ستوندار ساخته شده است و شما وسط آن حوضی زیبا را مشاهده می کنید. همچنین اهمیت و ارزش این بنا به دلیل اتفاقات زمان آقا محمدخان قاجار است. او بقایای جسد کریمخان زند را از مدفن آن در شیراز بیرون کشید و به این محل منتقل کرد؛ چراکه در آن زمان محل عبور روزانه شاه بود و با عبور از محل دفن کریمخان میتوانست او را لگدکوب کند.
شما سنگ مزار ناصرالدین شاه و تخت مرمین فتحعلی شاه را در خلوت کریمخانی مشاهده می کنید. همچنین در دوران ناصرالدین شاه اینجا به محوطه کوچکی با نام حیاط کریمخانی تبدیل شد که برای استراحت پادشاه استفاده می شد. بعد از حکومت پهلوی استخوانهای کریمخان را به قم منتقل کردند.
در خلوت کریمخانی سنگ مزار ناصرالدین شاه را به کاخ گلستالن منتقل کردند که آنجا را با ارزش کرده است و این اتفاق اوایل انقلاب اتفاق افتاد. روی این سنگ، تصویر ناصرالدین شاه با شمشیری در دست نقش بسته است. آثار ارزشمند دیگری که در خلوت کریمخانی وجود دارد، تخت مرمرین فتحعلی شاه می باشد.
موزه عکسخانه
در قسمت زیرین شاهنشین اصلی عمارت بادگیر، یک حوضخانه وسیع قرار گرفته است که چهارگوش می باشد و در چهار طرف آن چهار بادگیر بلند قرار دارد. این بادگیرها از کاشیهای معرق زرد، آبی و سیاه شکل گرفته اند. وظیفه این بادگیرها خنککردن هوای حوضخانه، اتاقها و تالار می باشد. در گذشته حوضی مرمرین در میان حوضخانه وجود داشت. این حوض آب را بهواسطه یک نهر که با کاشی آبی لاجوردی پوشانده شده بود در بنا جاری میکرد. به دلیل جلوگیری از نفوذ رطوبت و نابودی بنا، سالهاست که این جریان آب را قطع کردهاند. اگر پادشاهان قاجار در ایام فصل تابستان در تهران میماندند و به ییلاق عزیمت نمیکردند، از این حوضخانه استفاده میشد.
عمارت بادگیر
عمارت بادگیر که در ضلع جنوبی مجموعه گلستان قرار گرفته است، در زمان فتحعلی شاه این بادگیر ساخته شد و در عصر ناصرالدین شاه دستخوش تغییرات زیادی می شود که نتیجه آن را امروز می بینیم.
علاوه بر ارسیها و ستونهای زیبا، بالاخانهها، گوشوارهها و دهلیزهای این عمارت تماشایی هستند. تزیینات فوقالعاده زیادی نیز در عمارت بادگیر قابل مشاهده است که شامل: نقاشی، آینهکاری، گچبری، منبتکاری و زرنگاری می باشد. جذابترین بخش عمارت، تالار شاهنشین با ۹ ارسی، ازارههای مرمری منقوش، آینهکاری، دو ستون مارپیچ نقاشی شده، کفپوش معرق هفت رنگ، نقاشی دیوارها و سقف است که نگاه هر بینندهای را به خود خیره میکند.
قیمت بلیط (۱۴۰۳): ۱۵,۰۰۰ تومان
تالار الماس در کاخ گلستان
از جمله بناهای قدیمی کاخ گلستان همین تالار الماس می باشد که بعد از عمارت بادگیر قرار گرفته است و بهخاطر آینهکاریهای فضای داخلیاش به نام الماس معروف شده است. مقرنسهای آینهکاری در ایوانچه سمت جنوبی تالار، از بقایای آثار عهد فتحعلی شاه هستند که قدیمیترین بخش این بنا شمرده می شود. این تالار به دستور فتحعلی شاه ساخته شد؛ هرچند در دوران ناصرالدین شاه تغییراتی در تزیینات و ظاهر آن به وجود آمد. تالار مذکور از دهلیزها، بالاخانهها و پستوهای متعددی تشکیل شده است؛ ضمن اینکه در زیر این تالار حوضخانه بزرگی وجود دارد.
کاخ ابیض
از آنجایی که ناصر الدین شاه کاخ های مجللی برای خود ساخته بود تعدادی اثاثیه گرانقیمت مثل مبلهای استیل لوئی شانزدهم، دو قطعه آینه، پردههای مخملی، مجسمههای برنزی و چند فرش دستبافت ترکیه به او هدیه دادند و ناصر الدین شاه تصمیم گرفت برای این هدایا کاخ جدایی بسازد. این کاخ در ضلع جنوب غربی ساخته شد. پس از ساخت این کاخ، او دستور میدهد که به تقلید از معماری اروپایی، آن را رنگ سفید بزنند و برای پلهها از مرمر سفید استفاده کنند. به همین دلیل، بنای جدید گلستان به کاخ ابیض معروف شد.
در کاخ ابیض زمانی که وسایل پادشاه عثمانی چیده شد به تالار عبدالحمید نامیده شد. کاخ ابیض بهعنوان محل کار صدراعظم و نخست وزیر دولتهای بعدی و جلسات هیئت دولت مورد استفاده قرار می گرفت، تا اینکه در سال ۱۳۳۲ به هنرهای زیبا و پس از آن به محل نمایشگاههای موقت اختصاص یافت. در نهایت نیز در سال ۱۳۴۷ به موزه مردم شناسی تبدیل شد که علاوه بر پوشش مردان و زنان قاجار، پوشاک مناطق مختلف ایران را نیز به نمایش گذاشته است. این موزه از غنیترین و قدیمیترین موزههای مردم شناسی ایران به حساب میآید.
قیمت بلیط (۱۴۰۳): ۱۵,۰۰۰ تومان
کتابخانه کاخ گلستان
کتابخانه کاخ گلستان از دو بخش کتابخانه نسخ خطی و کتابخانه چاپی تشکیل میشود:
پیشینه کتابخانه و گنجینه نسخ خطی به اوایل قرن ۱۳هجری قمری باز می گردد که با همت فتحعلی شاه قاجار با نام کتابخانه شاهنشاهی تاسیس شد. کتابخانه چاپی نیز در دوران پهلوی دوم آغاز به کار کرد که در ابتدا در طبقه اول کاخ ابیض قرار داشت؛ تا اینکه در سال ۱۳۸۴ به فضایی بالغ بر ۹۳ متر مربع مساحت در ضلع شمال شرقی کاخ منتقل شد. این کتابخانه بیش از ۷۰۰۰ هزار کتاب تاریخی، هنری و چاپ سنگی دارد که از این تعداد، حدود ۲۵۰۰ کتاب تاریخی هستند و از اینرو، کتابخانه این کاخ را میتوان منبع کتابهای قاجاری دانست.
در بخش کتابهای چاپی، دیوان شمس با ۵۲ سال قدمت، قدیمیترین کتاب مجموعه است؛ قدیمیترین کتاب از دوره قاجار نیز «طوفان البکاء» نام دارد که فقط ۵۶ نسخه از آن در دنیا وجود دارد و روایتی تصویری از زندگی و داستانهای امامان است. در بخش نسخههای خطی، کتابهایی همچون مرقع گلشن، هزارو یکشب، نسخه شاهنامه بایسنقری و قرآنهای نفیس دوره فتحعلی شاه و پیش از آن، قدیمیترین نسخ محسوب میشوند.
کتابخانه کاخ گلستان مشابه سایر کتابخانههای عمومی نیست و امکان استفاده از آن فقط برای دانشجویان، استادان، نویسندگان و محققان با ارائه معرفینامه میسر است.
امکانات و خدمات کاخ گلستان
علاوه بر سرویس بهداشتی و نمازخانه، در بازدید از کاخ گلستان میتوانید از چایخانه و بخش عکاسی آن نیز استفاده کنید.
چایخانه کاخ گلستان: حین گشتوگذار در کاخ گلستان میتوانید در چایخانه کمی استراحت کنید و از دمنوشهای معطر یا غذاهای خوشمزه آن نهایت لذت را ببرید.
عکاسی با حال و هوای دوران قاجار: در طول بازدید از کاخ گلستان، به غرفه عکاسی سر بزنید و با پوشیدن لباسهای قاجاری، خاطرهای همیشگی را برای خود به یادگار بگذارید.
حرف آخر
مجموعه کاخ گلستان مهم ترین اثر باقیمانده از دوره قاجار است که به مدت بیش از ۱۲۰ سال مرکز حکومت و دارالخلافه کشور بود. این مجموعه تاریخی در فهرست میراث جهانی ثبت شده و واقعا هم ارزش ثبت شدن را داشته است. اگر علاقه مند به تماشای تاریخ و فرذهنگ دیرینه ایران هستید، تماشای این کاخ را به شما پیشنهاد می کنیم.
پرسشهای متداول
کاخ گلستان تهران کجاست؟
کاخ گلستان تهران در خیابان پانزده خرداد، ضلع شمال میدان ارگ قرار دارد.
ساعت کاری کاخ گلستان چگونه است؟
روزهای شنبه تا چهارشنبه ۹ تا ۱۹ (فروش بلیط: ۹ تا ۱۸)؛ روزهای پنجشنبه و جمعه ۹ تا ۲۰ (فروش بلیط : ۹ تا ۱۹) (بهغیر از روزهای ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان، تاسوعا و عاشورا، ۲۸ صفر، ۲۵ شوال)
۲- چگونه با مترو به کاخ گلستان برویم؟
ایستگاه مترو نزدیک به کاخ گلستان ایستگاه ۱۵خرداد است. پس خط یک مترو را سوار شده و در ایستگاه ۱۵ خرداد پیاده شوید. حدود پنج دقیقه باید پیادهروی کنید تا به درب ورودی کاخ برسید.
قیمت بلیط کاخ گلستان چقدر است؟
ورودی کاخ گلستان بهازای هر بازدیدکننده داخلی ۳۰,۰۰۰ تومان است. قیمت بلیط بازدید از بخشهای کاخ گلستان متفاوت (از ۱۵,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ تومان) است. طبقات فوقانی عمارت شمس العماره نیز بازدید ندارد.
جاهای دیدنی اطراف کاخ گلستان کدامند؟
بازار تهران با فاصله ۳۵۰ متر، پارک شهر با فاصله ۷۰۰ متر، بازار تاریخی عودلاجان با فاصله یک کیلومتر و خانه تاریخی مستوفیالممالک با فاصله ۶۵۰ متر از کاخ گلستان از جمله جاهای دیدنی نزدیک به کاخ گلستان هستند.
کاخ گلستان چه بخشهایی دارد؟
کاخ گلستان یک مجموعه تاریخی است که شامل چندین کاخ و تالار سلطنتی شامل شمس العماره، ایوان تخت مرمر، محوطه کاخ گلستان، کاخ اختصاصی، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر، تالار الماس ، کاخ ابیض در یک باغ میشود.