وضعیت احیای دریاچه ارومیه به کجا میرسد؟

به گزارش تلنگر؛ ما در نزدیکی دریاچه ارومیه دریاچه های سوان در ارمنستان و دریاچه ای به نام وان داریم که مانند دریاچه ارومیه هستند و هیچکدام از این دو دریاچه پیشرفت چشمگیری نداشته اند .

صدای فریاد بی‌آبی دریاچه ارومیه مدت‌هاست که بلند شده، اما متأسفانه علی‌رغم اقدامات کم‌وبیش مسئولان هنوز دردی از آن دوا نشده و هرروز خبرهای بد بیشتری از وضعیت این دریاچه مخابره می‌شود.

دریاچه ارومیه یکی از جاذبه‌های ایران و از آن مهم‌تر یکی از نمادهای مهم کشور شناخته می‌شد که کم‌جان شدن آن در طول سال‌های گذشته، واکنش‌های متعددی از سوی آب شناسان بین‌المللی را در برداشت اما متأسفانه باگذشت زمان طولانی از نفس زدن‌های این دریاچه هنوز مشکل به‌طور ریشه‌ای برطرف نشده است.

خشکی دریاچه ارومیه به‌عنوان یک تهدید زیست‌محیطی بزرگ منطقه‌ای کشاورزی و مهم‌تر از آن، سلامت مردم را به‌طور مستقیم در شمال غرب کشور درگیر کرده است و نجات این دریاچه اراده ملی و حاکمیت را می‌طلبد تا با تزریق به‌موقع اعتبارات و اقدامات اثرگذار مانع از بین رفتن این نگین آبی ایران شود.

دریاچه ارومیه امسال با کاهش ۳۹ درصدی حجم آب نسبت به سال گذشته، وضعیت نامناسبی را تجربه می‌کند که بهره‌برداری از طرح‌های انتقال آب به دریاچه از قبیل انتقال پساب تصفیه‌شده تبریز، ارومیه و انتقال آب از تونل ۳۶ کیلومتری کانی سیب، می‌تواند بارقه‌های امید برای احیای دریاچه را همچنان زنده نگه دارد.

احداث ۳۶ کیلومتر تونل در عمق ۱۵۰ متری زمین در کانی سیب یک شاهکار مهندسی و علمی جهان توسط متخصصان ایرانی است که احیای دریاچه ارومیه را به مرحله اثرگذاری پایدار می‌رساند و در تأمین بخش مهمی از آب دریاچه نقش‌آفرینی می‌کند.

مدیریت منابع و مصارف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از دیگر طرح‌های احیا است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و می‌توان با افزایش بهره‌وری آب ازجمله در کشاورزی و آبیاری نوین به این سمت حرکت کرد.

خشک شدن دریاچه ارومیه جان حدود ۱۰ میلیون نفر را تهدید می‌کند

نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان در دیدار با اعضای حیات تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه اگر طوفان نمکی راه بیافتد، نه‌تنها آذربایجان شرقی، بلکه قسمت بزرگی از شمال غرب کشور باید تخلیه شود، گفت: خشکیدن دریاچه ارومیه زندگی بیش از ده میلیون نفر را تحت تأثیر مستقیم قرار می‌دهد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدعلی آل هاشم، دریاچه ارومیه را قلب تپنده آذربایجان دانست و اظهار کرد: این قلب تپنده دارد از تپش می‌افتد و با خشکی فاصله‌ای ندارد.

وی با اشاره به درخواست خود از محضر رهبر معظم انقلاب درزمینهٔ احیای دریاچه ارومیه گفت: در دو سفر رئیس‌جمهور سابق و سفر اخیر ریاست جمهوری در مورد احیای دریاچه تذکرات جدی دادم و بارها در نماز جمعه بر احیای دریاچه تأکید کردیم.

نماینده ولی‌فقیه در آذربایجان شرقی با انتقاد از اینکه باید متصدیان توضیح دهند که در ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت گذشته چه‌کارهایی با اعتبارات کلان انجام دادند و برای آینده چه‌کار باید بکنیم، تصریح کرد: من به‌نوعی سخنگوی مردم هستم و وضعیت فعلی دریاچه موجب نگرانی مردم شده است.

وی این تحقیق و تفحص را اقدامی مبارک و بجا دانست و ابراز کرد: نتایج تحقیق و تفحص می‌تواند اقدامات و اعتبارات هزینه شده را برای مردم شفاف‌سازی کند.

امام‌جمعه تبریز، با اشاره به اینکه چاه‌های غیرمجاز موجود در حوضه آبریز دریاچه در خشکی دریاچه مؤثر بوده است، گفت: مدیریت منابع و مصارف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌توان با افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی و آبیاری نوین به این سمت حرکت کرد.

وی با گلایه از دولت خاطرنشان کرد: حدود سه ماه پیش در نماز جمعه در مورد دریاچه ارومیه تذکر دادم که حداقل وزیر نیرو به مردم اقدامات و واقعیات دریاچه ارومیه را بگویند که توجهی نشد، نه وزیر و نه از مدیران ارشد گزارشی ارائه نشد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین آل هاشم افزود: اخیراً رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به استان آمدند و بازدید و توضیحاتی داشتند. مردم گلایه‌های خود را به ما می‌گویند و در فضای مجازی هم کام نت‌هایی که به دست ما می‌رسد حاکی از پیگیری جدی مردم در موضوع دریاچه ارومیه است.

فاز اول تونل انتقال آب دریاچه ارومیه دهه فجر افتتاح می‌شود

نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی نیز در بازدید اعضای هیات تحقیق و تفحص دریاچه ارومیه از وضعیت این دریاچه، گفت: احداث ۳۶ کیلومتر تونل در عمق ۱۵۰ متری زمین، یک شاهکار مهندسی و علمی است که قابل‌تحسین است.

روح‌الله متفکر آزاد تصریح کرد: دولت مشکلات مالی و اقتصادی دارد ولی در حوزه دریاچه ارومیه به دلیل اهمیت، صد درصد اعتبارات را تخصیص داده است.

وی بابیان اینکه تا دهه فجر، فاز اول تونل انتقال کانی سیب به دریاچه با انتقال سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب افتتاح می‌شود، گفت: این‌یک قدم روبه‌جلو در احیا است ولی باید قدم‌های بعدی تا احیای کام محکم برداشته شود.

رئیس هیئت تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه، گفت: دولت باوجود درگیری با مشکلات مالی، در تزریق اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه سنگ تمام گذاشته است.

وی با تأکید بر اینکه مجلس ناظر بر چگونگی احیای دریاچه ارومیه است، گفت: هدف ما مچ‌گیری نیست بلکه بهره‌مندی از ظرفیت نظارتی مجلس در احیای دریاچه است.

متفکر آزاد، با اشاره به اینکه مسائل زیست‌محیطی تا زمانی که حاد نشود موردتوجه نیست، اظهار کرد: توجه درزمانی غیرازآن نشان از تلاش برای توسعه‌یافتگی است و باید در طرح‌های توسعه، الزامات مسائل زیست‌محیطی لحاظ شود.
وی با تأکید بر اینکه باید احیای دریاچه ارومیه به نماد اراده ملی در توجه به مسائل زیست‌محیطی تبدیل شود، افزود: نمایندگان یکی از ابزارهای نظارتی را درزمینهٔ دریاچه فعال کردند که این امر به معنای مچ‌گیری نیست، بلکه باید گزارش جامعی به مردم و نمایندگان داد و از این ابزار پیشرفته نظارتی در حوزه محیط‌زیست استفاده می‌کنیم و تلاشی برای کمک به تسریع احیا و بهبود شرایط دریاچه خواهد بود.

رئیس هیئت تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه، بابیان اینکه احیای دریاچه، هماهنگی مردم و حاکمیت را می‌طلبد و این همکاری‌ها زیرساخت توسعه و پیشرفت در هر حوزه است چراکه دولت به‌تنهایی نمی‌تواند در این بخش موفق شود.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی، با گلایه‌ از عقب‌افتادگی احیای دریاچه و حتی قصورها در حوضه آبریز دریاچه در بخش کشاورزی، ادامه داد: هرچقدر در حوزه سازه‌ای کارهای خوبی شده، در حوزه جهاد کشاورزی به موضوع افزایش بهره‌وری در کشاورزی توجهی نشده چراکه ۸ برابر کانی سیب با افزایش کشاورزی در اطراف دریاچه، آب مصرف می‌شود و این‌یک عقب‌روی مشخص است.

سهم ۷۰ میلیارد تومانی بخش کشاورزی آذربایجان از کل اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر این‌که درمجموع از محل اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه صرفاً حدود ۷۰ میلیارد تومان برای بخش کشاورزی استان تخصیص داده شد، گفت: این میزان اعتبار برای آبیاری تحت‌فشار، شهرک آبیاری، کارهای نرم‌افزاری، طرح ترویج، زارعت، دامداری و... تخصیص یافت.
اکبر فتحی، به تکلیف شرکت آب منطقه‌ای در کاهش ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: در این رابطه باید از ۶۰ درصد آبی که تخصیص‌یافته بود، استفاده کرده و درعین‌حال میزان تولید محصولات به خاطر امنیت غذایی، نباید کاهش می‌یافت، ازاین‌رو اقداماتی در رابطه با مصرف بهینه آب انجام دادیم.
وی بابیان این‌که ۴۷ درصد از سطح اراضی کشت‌ آذربایجان شرقی در حوضه دریاچه ارومیه قرار داشته و بالای ۵۲ درصد تولیدات نیز در همین حوضه انجام می‌شود، افزود: برای جبران کاهش ۴۰ درصدی آب، باید یک سری اقدامات سازه‌ای انجام می‌دادیم تا آب به‌صورت بهینه مصرف شود که ازجمله آن انجام شبکه‌های فرعی بود.

وی با تأکید بر این‌که در سطح استان، کمترین میزان توسعه مربوط به آن بخش کشاورزی است که در آن‌ها دستگاه‌های نوین آبیاری اجرانشده بود، متذکر شد: سیستم‌های نوین آبیاری را اجرا نمی‌کنیم، مگر این‌که اراضی دارای حق‌آبه، مجوزهای لازم را در این رابطه داشته باشند، بنابراین اصلاح روش‌های آبیاری نیز در مزارع و باغاتی انجام‌شده که از قبل جزو اراضی تحت کشت بودند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با گلایه از حذف انتقال آب از طریق لوله به مزارع کشاورزی، خاطرنشان کرد: این روش کارایی خوبی داشت و کشاورزان هم همکاری و خودیاری خوبی داشتند، اما این طرح حذف شد؛ همچنین اعتبارات کشت گلخانه‌ای نیز حذف‌شده و این درحالی‌که است که کشت گلخانه‌ای بهره‌وری خوبی داشته و نیاز داریم محصولات سبزی و صیفی به‌صورت گلخانه‌ای کشت شود که در این مورد نیز صرفاً یک سال اعتبار از محل اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه لحاظ و باقی سال‌ها اعتباری به این امر تخصیص داده نشد.

وی بابیان این‌که در راستای اصلاح الگوی کشت نیز قدم‌های خوبی برداشته‌شده و حسب اجبار، کشاورزان به سمت کشت محصولات باارزش افزوده بالا مثل پسته و زعفران رفتند، گفت: به‌عنوان‌مثال باراهنمایی‌های ارائه‌شده به کشاورزان، در باغات سیبی که از بین رفته بود، کشاورزان پسته، زعفران و محصولات باارزش افزوده بالا کشت کردند و در حال حاضر اثرات اصلاح الگوی کشت در تمامی شهرستان‌ها مشهود است.

وی با تأکید بر این‌که در ابتدای فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه، میزان کشت پیاز استان در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه، حدود هشت هزار هکتار بود، ادامه داد: این رقم اکنون به هزار و ۸۰۰ هکتار رسیده و شاهد کاهش شش هزار هکتاری در این رابطه هستیم، چراکه پیاز جزو محصولات پر آب‌بر بوده و با محصولات کم آب‌بری مثل کلزا جایگزین شده است.

فتحی با تأکید بر این‌که کشت کلزا در دشت تبریز هم قابل‌مشاهده بوده و آب مصرفی این محصول از طریق زه آب‌ها تأمین می‌شود، تشریح کرد: اجرای شبکه‌های زهکشی دشت تبریز را در دستور کار داشته و بخشی را هم انجام داده بودیم که به خاطر دریاچه ارومیه این طرح متوقف شد، درحالی‌که همین زه آب‌ها به دریاچه منتقل‌شده و درعین‌حال، اراضی نیز احیا می‌شد، ازاین‌رو خواستاریم اجرای شبکه‌های زهکشی جزو پروژه‌های احیا قرار گیرد تا بتوانیم شبکه‌های زه‌کشی دشت تبریز را تکمیل کنیم.

وی در این رابطه تأکید کرد: اراضی زهدار مستعد کشاورزی نیستند، اما از طریق زهکشی، قابلیت کشت پیدا می‌کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی، بابیان این‌که درزمینهٔ آبیاری تحت‌فشار نیز در حوضه دریاچه ارومیه اتفاق خاصی نیفتاده.

انتهای مطلب/ی.ن