در این مطلب از تلنگر قصد داریم طرز تهیه سس سویا در خانه را به صورت کامل، مرحله‌به‌مرحله و بدون استفاده از مواد نگهدارنده و افزودنی به شما آموزش دهیم.

سس سویا، یکی از معروف‌ترین چاشنی‌های آشپزی در سراسر جهان، ریشه‌ای چند هزار ساله در فرهنگ غذایی شرق آسیا دارد. این سس با رنگ قهوه‌ای تیره، طعمی شور و عمیق به غذاها می‌بخشد و امروزه از رستوران‌های لوکس گرفته تا آشپزخانه‌های خانگی، جایگاه ویژه‌ای دارد.
با این حال، بسیاری از نمونه‌های صنعتی موجود در بازار حاوی مواد نگهدارنده، طعم‌دهنده‌های مصنوعی، رنگ‌های افزودنی و مقادیر بالای سدیم هستند که مصرف مداوم آن‌ها می‌تواند برای سلامتی مضر باشد.

اینجاست که تهیه سس سویا در خانه به عنوان یک گزینه سالم، جذاب و اقتصادی مطرح می‌شود. درست کردن سس سویا در خانه نه تنها به شما این امکان را می‌دهد که کنترل کامل بر روی مواد اولیه داشته باشید، بلکه طعم نهایی بسیار خالص‌تر و طبیعی‌تر خواهد بود. بدون هیچگونه افزودنی شیمیایی، سس سویای خانگی می‌تواند یک همراه عالی برای غذاهای آسیایی، مارینیت کردن گوشت، سوشی، سالاد و بسیاری دیگر از غذاها باشد.

آماده‌اید یک سس سویای خانگی بی‌نظیر بسازید؟ بیایید شروع کنیم!

مواد لازم برای تهیه سس سویا خانگی

طرز تهیه سس سویا خانگی

۱. آماده‌سازی دانه‌های سویا

• دانه‌های سویا را خوب بشویید تا گرد و غبار و ناخالصی‌ها پاک شود.

• آن‌ها را در یک کاسه بزرگ بریزید و به مدت ۱۲ تا ۱۶ ساعت در آب خیس کنید تا کاملاً نرم شوند.

• بعد از خیساندن، آب آن را دور بریزید و سویاها را آبکشی کنید.

۲. پخت دانه‌های سویا

• دانه‌های خیس خورده را در یک قابلمه بزرگ ریخته و با مقدار زیادی آب تازه بجوشانید.

• اجازه دهید حدود ۲ تا ۳ ساعت با شعله ملایم بپزد تا کاملاً نرم شوند.
  (باید وقتی با انگشت فشار می‌دهید، دانه‌ها راحت له شوند.)

۳. تهیه خمیر سویا و آرد گندم

• دانه‌های پخته شده را با گوشت‌کوب یا مخلوط‌کن له کنید تا خمیر نرمی به دست بیاید.

• در یک ظرف بزرگ، خمیر سویا را با آرد گندم مخلوط کنید.
  (هدف این است که ترکیب چسبنده‌ای به دست آید که بتوان آن را فرم داد.)

۴. شکل‌دهی و تخمیر اولیه

• از خمیر آماده، گلوله‌هایی به اندازه توپ پینگ‌پنگ درست کنید یا آن را به شکل نوارهای ضخیم درآورید.

• این گلوله‌ها یا نوارها را در مکانی گرم و مرطوب (دمای حدود ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد) قرار دهید.

• اگر در دسترس دارید، قارچ کوجی را روی سطح گلوله‌ها بپاشید تا فرآیند تخمیر بهتر انجام شود.

• اجازه دهید ۲ تا ۷ روز بماند تا سطحشان کمی کپک سفید یا خاکستری بزند (نشانه‌ی آغاز تخمیر است).

۵. تخمیر در آب نمک

• در یک ظرف شیشه‌ای یا سفالی بزرگ، محلول آب و نمک (آب فیلتر شده و نمک دریایی) درست کنید.

• گلوله‌های تخمیری را داخل این آب نمک بچینید.

• حتماً مراقب باشید که کاملاً در آب غوطه‌ور باشند. اگر لازم شد، از یک وزنه تمیز (مثل بشقاب کوچک) برای نگه داشتن آن‌ها زیر آب استفاده کنید.

۶. تخمیر طولانی‌مدت

• ظرف را در جای گرم (دمای ثابت بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد) قرار دهید.

• فرآیند تخمیر باید حداقل ۶ ماه تا یک سال طول بکشد.

• هر چند هفته یکبار محتویات را به آرامی هم بزنید تا هواگیری شود و تخمیر یکنواخت انجام گیرد.

• در این مدت، رنگ محلول به تدریج قهوه‌ای تیره می‌شود و عطر خاص سس سویا را ایجاد می‌کند.

۷. صاف کردن و جمع‌آوری سس

• پس از تخمیر کامل، مخلوط را از صافی عبور دهید تا مایع قهوه‌ای خوش‌رنگ جدا شود.

• می‌توانید برای گرفتن ذرات ریزتر، مایع را از پارچه تنظیف عبور دهید.

۸. جوشاندن (در صورت تمایل)

• برای ماندگاری بیشتر، سس را می‌توانید به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بجوشانید تا استریل شود.
  (این مرحله اختیاری است؛ جوشاندن ممکن است کمی طعم خام سس را تغییر دهد.)

۹. بطری کردن

• سس آماده شده را در بطری‌های شیشه‌ای تمیز و استریل شده بریزید.

• درب بطری‌ها را محکم ببندید و در یخچال یا جای خنک و تاریک نگهداری کنید.

نکات طلایی

• هرچه زمان تخمیر بیشتر باشد، طعم سس شما پیچیده‌تر و قوی‌تر خواهد بود.

• دمای محیط نقش بسیار مهمی در کیفیت تخمیر دارد؛ دمای خیلی پایین باعث کند شدن و دمای خیلی بالا باعث فساد می‌شود.

• می‌توانید در پایان کمی شکر قهوه‌ای یا سرکه طبیعی به سس اضافه کنید تا طعم شیرین‌تر یا ترش ملایمی داشته باشید.

سس سویا؛ از چین باستان تا سفره‌های جهانی

سس سویا یکی از قدیمی‌ترین چاشنی‌های غذایی در دنیاست که منشأ آن به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش در کشور چین بازمی‌گردد. این سس خوش‌رنگ و خوش‌عطر، نه تنها در آشپزی آسیایی نقش محوری داشته، بلکه به مرور زمان به یکی از محبوب‌ترین چاشنی‌های جهانی تبدیل شده است.

تاریخچه سس سوسا

طبق متون باستانی، سس سویا ابتدا به عنوان جایگزینی برای نمک گران‌بها ساخته شد. چینی‌ها دریافتند که می‌توانند با تخمیر دانه‌های سویا و غلات، چاشنی‌ای غنی و خوش‌طعم تولید کنند که در عین حال میزان مصرف نمک را کاهش دهد. این کشف بزرگ نه تنها به بهبود طعم غذاها کمک کرد، بلکه یک راهکار اقتصادی و کاربردی در زمانه‌ای بود که نمک به شدت ارزشمند بود.

در طول قرون، با گسترش تجارت، سس سویا به ژاپن، کره، ویتنام و دیگر کشورهای آسیایی راه پیدا کرد و در هر منطقه، بسته به فرهنگ و ذائقه محلی، تغییراتی در طرز تهیه آن ایجاد شد.

در قرن هفتم میلادی، بودایی‌های چینی که به ژاپن سفر کرده بودند، تکنیک‌های تخمیر سویا را نیز با خود آوردند. در ژاپن، روش‌های تخمیر بهبود یافت و سس سویای ژاپنی، معروف به شویو (Shoyu)، با طعمی ملایم‌تر و بافتی متفاوت تولید شد.
در واقع سس سویای ژاپنی همان چیزی است که امروزه در بیشتر فروشگاه‌های غربی مشاهده می‌کنیم.

ورود سس سویا به غرب در قرون وسطی اتفاق افتاد، اما محبوبیت واقعی آن از قرن ۱۷ میلادی با گسترش تجارت با شرق آسیا آغاز شد. در ابتدا این محصول به دلیل عطر و طعم خاصش در میان اشراف‌زادگان اروپایی محبوب شد و به مرور زمان راه خود را به آشپزخانه‌های مردم عادی باز کرد.