علائم سنگ کلیه؛ هشدارهایی که نباید نادیده بگیرید!

در این مطلب از تلنگر به بررسی علائم سنگ کلیه، مراحل تشخیص، درمان‌ها و روش‌های پیشگیری خواهیم پرداخت. سنگ کلیه یکی از مشکلات رایج و دردناک سیستم ادراری است که می‌تواند در هر مرحله از زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که مواد معدنی و نمک‌ها در کلیه‌ها تجمع کرده و به شکل سنگ‌های سخت درآیند. سنگ‌های کلیه ممکن است کوچک باشند و حتی بدون ایجاد علائم خاصی عبور کنند، اما در بسیاری از موارد، این سنگ‌ها به دلایلی باعث دردهای شدیدی می‌شوند که نیاز به درمان دارند. شناسایی علائم سنگ کلیه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا تأخیر در درمان می‌تواند به مشکلات جدی‌تر، مانند آسیب به کلیه‌ها، منجر شود.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها است که به صورت کریستال‌هایی به هم می‌چسبند و در نهایت به سنگ تبدیل می‌شوند. این سنگ‌ها می‌توانند به اندازه یک دانه شن باشند یا به اندازه یک توپ گلف و حتی بزرگتر. مواد تشکیل‌دهنده این سنگ‌ها عمدتاً کلسیم، اگزالات، اسید اوریک و فسفات هستند.

سنگ کلیه می‌تواند در هر قسمتی از دستگاه ادراری تشکیل شود، از کلیه‌ها گرفته تا مثانه. علل مختلفی برای ایجاد سنگ کلیه وجود دارد که شامل عوامل ژنتیکی، تغذیه نامناسب، کمبود آب و فعالیت بدنی کم می‌شود. یکی از علائم رایج سنگ کلیه، درد شدید است که معمولاً در ناحیه کمر و پهلو احساس می‌شود. در این مقاله، به علائم مختلف سنگ کلیه که می‌توانند هشداردهنده باشند و همچنین روش‌های تشخیص و درمان آن، خواهیم پرداخت.

علائم اولیه سنگ کلیه

تشخیص به موقع سنگ کلیه بسیار مهم است تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. در بسیاری از موارد، سنگ‌های کوچک ممکن است بدون ایجاد علائم خاصی از بدن عبور کنند، اما سنگ‌های بزرگتر یا سنگ‌هایی که در مجرای ادراری گیر کرده‌اند، می‌توانند علائم قابل توجهی ایجاد کنند.

1. دردهای شکمی و پهلو

یکی از بارزترین علائم سنگ کلیه، درد شدید در ناحیه شکم یا پهلو است. این درد ممکن است به صورت مداوم یا متناوب احساس شود و به دلیل حرکت سنگ در داخل کلیه یا مجرای ادراری ایجاد گردد. درد به شدت شدید است و معمولاً به سمت کمر و پهلو منتشر می‌شود.

2. درد در هنگام ادرار

یکی از نشانه‌های رایج دیگر، احساس درد یا سوزش در هنگام ادرار است. این درد معمولاً ناشی از وجود سنگ در مجاری ادراری است که در حال حرکت است. ادرار ممکن است قطرات قطرات و به همراه درد شدید دفع شود.

3. تغییرات در رنگ و بوی ادرار

ادرار شما می‌تواند به راحتی تغییراتی را در صورت وجود سنگ کلیه نشان دهد. ممکن است ادرار شما تغییر رنگ داده و به رنگ قرمز یا صورتی درآید که به دلیل خون در ادرار است. همچنین بوی ادرار ممکن است تند و ناخوشایند شود، که به دلیل التهاب یا عفونت در مجاری ادراری باشد.

علائم پیشرفته سنگ کلیه

اگر سنگ کلیه به اندازه کافی بزرگ شود یا در مجرای ادراری گیر کند، علائم شدیدتری بروز می‌دهند که باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

1. علائم عفونت ادراری ناشی از سنگ کلیه

در صورت بروز عفونت، علائم دیگری مانند تب، لرز و احساس سردرد شدید ظاهر می‌شوند. عفونت در کلیه‌ها یا مجرای ادراری می‌تواند به سرعت به مشکلات جدی‌تری منجر شود، بنابراین هرگونه تب همراه با درد باید فوراً درمان شود.

2. خون در ادرار

وجود خون در ادرار که به نام هماچوری شناخته می‌شود، یکی از علائم نگران‌کننده سنگ کلیه است. خون ممکن است در ادرار به صورت رنگ قرمز، صورتی یا قهوه‌ای دیده شود. در بسیاری از موارد، این خون به دلیل آسیب به بافت‌های مجاری ادراری ناشی از حرکت سنگ است.

3. تهوع و استفراغ

سنگ کلیه می‌تواند باعث درد شدید شود که به طور غیرمستقیم باعث ایجاد تهوع و استفراغ گردد. این علائم معمولاً همراه با دردهای شدید پهلو و کمر هستند و به طور طبیعی با درمان سنگ کاهش می‌یابند.

4. تب و لرز

تب و لرز از جمله علائم هشداردهنده‌ای هستند که نشان‌دهنده عفونت در سیستم ادراری هستند. این علائم به خصوص زمانی که به همراه درد شدید مشاهده شوند، باید جدی گرفته شوند.

علل ایجاد سنگ کلیه

سنگ‌های کلیه ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند که درک این علل می‌تواند در پیشگیری و درمان آن‌ها مفید باشد. برخی از عواملی که می‌توانند به ایجاد سنگ کلیه منجر شوند عبارتند از:

1. کمبود آب و نوشیدن مایعات کم

یکی از رایج‌ترین علل ایجاد سنگ کلیه، کمبود آب است. زمانی که بدن به اندازه کافی مایعات دریافت نمی‌کند، ادرار غلیظ‌تر می‌شود و این امر باعث تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها می‌شود. این مواد به مرور زمان به سنگ تبدیل می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکل، نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات دیگر بسیار مهم است.

2. رژیم غذایی نامتعادل

تغذیه نامناسب می‌تواند به تشکیل سنگ کلیه کمک کند. مصرف بیش از حد نمک، پروتئین حیوانی، و غذاهای غنی از اگزالات مانند اسفناج و چای می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. همچنین، مصرف زیاد شکر و کافئین نیز به دلیل افزایش میزان کلسیم و اسید اوریک در بدن می‌تواند خطر سنگ کلیه را بالا ببرد.

3. عوامل ژنتیکی

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارند. اگر فردی در خانواده خود سابقه سنگ کلیه داشته باشد، احتمال ابتلا به این مشکل در او بیشتر است. برخی از اختلالات ارثی مانند “هیپرکلسیوری” (افزایش دفع کلسیم از ادرار) یا “سیستینوری” (مقدار زیاد سیستین در ادرار) نیز می‌توانند خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهند.

4. اضافه‌وزن و چاقی

افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. چاقی می‌تواند باعث تغییراتی در ترکیب ادرار شود که به تشکیل سنگ‌های کلیه کمک می‌کند. همچنین، افراد چاق معمولاً دچار مشکلات متابولیکی هستند که می‌تواند خطر سنگ کلیه را افزایش دهد.

5. بیماری‌های زمینه‌ای

برخی بیماری‌ها مانند دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های گوارشی، و اختلالات هورمونی می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. به ویژه بیماری‌هایی که باعث تغییر در عملکرد کلیه یا تجمع مواد خاص در بدن می‌شوند، می‌توانند سنگ کلیه را تحریک کنند.

تشخیص سنگ کلیه

برای تشخیص سنگ کلیه، پزشک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل آزمایش‌های تصویربرداری، آزمایش‌های خون و ادرار، و همچنین ارزیابی علائم بیمار می‌شوند. برخی از روش‌های رایج تشخیصی عبارتند از:

1. آزمایش ادرار

آزمایش ادرار یکی از اولین گام‌ها در تشخیص سنگ کلیه است. این آزمایش می‌تواند وجود خون، مواد معدنی یا عفونت در ادرار را شناسایی کند. همچنین، آزمایش ادرار ممکن است نشان دهد که آیا بدن شما در معرض خطر تشکیل سنگ‌های کلیه است یا خیر.

2. تصویربرداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن

تصویربرداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن معمولاً برای شناسایی موقعیت دقیق سنگ کلیه و اندازه آن استفاده می‌شود. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا بفهمد آیا سنگ به اندازه‌ای بزرگ است که نیاز به درمان فوری داشته باشد یا خیر.

3. سونوگرافی

سونوگرافی یکی دیگر از روش‌های تصویربرداری است که برای شناسایی سنگ‌های کلیه و اندازه آن‌ها به کار می‌رود. این روش غیرتهاجمی است و معمولاً در مواردی که سی تی اسکن مناسب نباشد، استفاده می‌شود.

4. آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و میزان مواد معدنی در خون انجام می‌شود. در صورت وجود سنگ کلیه، برخی از مواد مانند کلسیم و کراتینین ممکن است در خون افزایش یابند.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه بسته به اندازه، نوع و محل سنگ متغیر است. در بسیاری از موارد، سنگ‌های کوچک می‌توانند به خودی خود از بدن عبور کنند، اما سنگ‌های بزرگتر یا سنگ‌هایی که در مجرای ادراری گیر کرده‌اند، ممکن است نیاز به درمان خاصی داشته باشند.

1. درمان‌های خانگی

در صورت داشتن سنگ‌های کوچک، برخی درمان‌های خانگی می‌توانند به عبور سنگ‌ها از بدن کمک کنند. نوشیدن مقدار زیاد مایعات، به ویژه آب، می‌تواند باعث شل شدن سنگ‌ها و تسهیل عبور آن‌ها از بدن شود. همچنین، استفاده از مسکن‌های ضد درد مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و ناراحتی توصیه می‌شود.

2. درمان دارویی

در برخی موارد، پزشکان داروهایی تجویز می‌کنند که به شل شدن عضلات مجاری ادراری کمک می‌کنند تا سنگ‌ها به راحتی عبور کنند. داروهای ضد درد نیز برای کاهش درد ناشی از سنگ کلیه استفاده می‌شوند. در برخی از موارد، داروهای شیمیایی برای حل شدن یا خرد کردن سنگ‌ها تجویز می‌شود.

مسکن قوی برای درد سنگ کلیه

اگر سنگ کلیه بزرگ‌تر و درد آن آزاردهنده باشد، معمولاً داروهایی برای دفع سنگ کلیه تجویز می‌شوند. این داروها ماهیچه‌های حالب را شل کرده و بیمار را یاری می‌دهد تا سنگ را سریع‌تر و با درد کمتری دفع کند. از این نوع داروها می‌توان تامسولوسین، دوتاستراید و تامسولوسین را نام برد.

3. سنگ‌شکنی

اگر سنگ کلیه خیلی بزرگ باشد یا در مجرای ادراری گیر کرده باشد، ممکن است پزشک روش سنگ‌شکنی را توصیه کند. در این روش، با استفاده از امواج شوک، سنگ‌ها به قطعات کوچکتر تقسیم می‌شوند تا از بدن عبور کنند. این روش معمولاً برای سنگ‌های بزرگتر از ۲ سانتیمتر استفاده می‌شود.

4. جراحی

در موارد نادر و زمانی که دیگر روش‌ها مؤثر واقع نمی‌شوند، جراحی به عنوان آخرین راه‌حل برای برداشتن سنگ کلیه انجام می‌شود. این روش معمولاً زمانی انجام می‌شود که سنگ‌ها خیلی بزرگ باشند یا در محل خاصی گیر کرده باشند که درمان‌های دیگر قادر به رفع آن نباشند.

پیشگیری از سنگ کلیه

بهترین راه برای جلوگیری از سنگ کلیه، پیشگیری است. برخی از اقدامات پیشگیرانه که می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهند عبارتند از:

• نوشیدن آب کافی: نوشیدن مقدار زیادی آب برای حفظ جریان طبیعی ادرار و جلوگیری از تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها ضروری است.
• رژیم غذایی متعادل: مصرف غذاهایی که حاوی اگزالات کم، سدیم کم و کلسیم مناسب هستند، می‌تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک کند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم می‌تواند به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک کند.
• کنترل وزن: حفظ وزن سالم از ایجاد سنگ کلیه و سایر مشکلات سلامتی جلوگیری می‌کند.

سخن آخر

سنگ کلیه می‌تواند یک مشکل بسیار دردناک و مشکل‌ساز باشد، اما با شناسایی علائم به موقع، تشخیص صحیح و درمان‌های مناسب، می‌توان از عواقب جدی آن جلوگیری کرد. با رعایت نکات پیشگیرانه و توجه به علائم هشداردهنده، می‌توان از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کرد و به حفظ سلامتی کلیه‌ها کمک نمود.

سوالات متداول

در ادامه به برخی از سوالات پر تکرار شما عزیزان پاسخ می دهیم:

علائم سنگ کلیه سمت راست تفاوتی با علائم سنگ کلیه سمت چپ دارد؟

خیر در مجموع تمامی علائم سنگ کلیه هم در کلیه راست و هم در کلیه چپ مشابه بوده و تفاوت خاصی با هم ندارند. فقط ممکن است احساس دردی که در پهلوها می‌پیچد در طرفی که کلیه سنگ ساز وجود دارد بیشتر باشد.

شایع ترین علائم سنگ کلیه چیست؟

علائم شایع سنگ کلیه شامل درد شدید و گرفتگی در پشت و پهلو است. این احساس درد اغلب به سمت پایین شکم یا کشاله ران حرکت می‌کند. درد اغلب به طور ناگهانی و به شکل موجی ظاهر و آغاز می‌شود.

سنگ کلیه درد دارد؟

بله درد یکی از رایج‌ترین علائم ابتلا به سنگ کلیه است.

آیا سوزش ادرار نشانه دفع سنگ کلیه است؟

بله سوزش و درد دو مورد از نشانه‌های رایج دفع سنگ کلیه هستند.

سنگ کلیه سیاه رنگ نشانه چیست؟

سنگ‌های کلسیمی رایج‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. این سنگ‌ها می‌توانند اگزالات کلسیم (شایع‌ترین) یا فسفات کلسیم باشند که رنگشان قهوه‌ای تیره یا سیاه است.

انتهای مطلب / ف.ر