نکات گردشگری در غار شاپور + تاریخچه غار
غار شاپور از جمله آثار باستانی و ملی ایران است که می‌توان از آن به عنوان یکی از شاهکارهای تاریخی ایران یاد کرد. در مقاله پیش رو ما با هرآنچه که برای گردشگری در غار شاپور نیاز دارید همراه شما خواهیم بود.
به گزارش تلنگر؛ در سفر به شهرستان کازرون در استان فارس که رفتید از بازدید آثار باستانی این شهر تاریخی نباید غافل شوید. گردشگری در غار شاپور که به تازگی نیز ثبت ملی نیز شده است شما را با یکی دیگر از شگفتی های ایران‌زمین روبه‌رو می‌کند. برخی غارها نه‌تنها از مناظر طبیعی چشم‌نوازی برخوردارند، بلکه جذابیت آن‌ها با میراث فرهنگی نیز گره خورده است و از دو جنبه تاریخی و طبیعی جایگاه ویژه‌ای دارند.در این مقاله هرآنچه که برای گردشگری در غار شاپور نیاز است بدانید را به شما خواهیم گفت.
درباره غار شاپور و گردشگری در غار شاپور
یکی از غارهای معروف و حیرت‌انگیز، غار شاپور در استان فارس است که علاوه بر جذابیت طبیعی، وجود مجسمه تاریخی شاپور بر جذابیت‌های آن افزوده است. این غار به سبب قرار گرفتن مجسمه شاپور بر دهانه آن، به غار شاپور شهرت دارد. برای دستیابی آسان به این غار، ۲۳۰ پله از مسیر صعب‌العبور و دامنه پرشیب تا ورودی غار در سنگهای کوه ایجاد و سیمان‌کاری شده است.
تاریخچه غار شاپور
غار شاپور از غارهای تاریخی بسیار پراهمیت ایران است و از دیدنی های استان فارس به شمار می‌آید. به نظر می‌رسد غار قبل از دوران ساسانیان از مکان‌های مذهبی و آیینی ساکنان آن منطقه بوده و به مانند غار باباجابر و نیاسر، مراسمی در آنجا انجام می‌شده است. از آنجا که اردشیر و شاپور اول روش وحدت مذهبی را میان مردم اجرا می‌کردند، برای محو اعتقادات گذشته مردم منطقه نیاسر، آتشکده‌ای بزرگ هم‌جوار غار نیاسر می‌سازند. شاپور نیز دستور ساختن مجسمه‌اش را درون این غار می‌دهد. از آن پس، این غار به یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و مذهبی جهان باستان بدل می‌شود.
مرمت مجسمه شاپور
مجسمهٔ شاپور از یک ستون چکیده غول‌پیکر که در این غار وجود داشته تراشیده شده و با وجود گذشت ۱۷۰۰ سال هم‌چنان پابرجا می‌باشد و تنها مجسمهٔ باقی‌مانده از دوران باستان است که حدود ۷ متر ارتفاع دارد. بعد از گذشت سال‌ها کماکان سر این مجسمه سالم می‌باشد. اگر برای گردشگری در غار شاپور بروید متوجه خواهید شد که دو دست آن شکسته‌اند. البته مجسمه واژگون شده‌بود که در سال ۱۳۳۶ توسط ارتش در جای خود قرار گرفت. این مجسمه، شاپور را به صورت ایستاده نشان می‌دهد.
آدرس غار شاپور
غار شاپور در انتهای تنگ چوگان و در چهار کیلومتری شهر بیشاپور در شهرستان کازرون مهمترین پایتخت ساسانیان در ارتفاع حدود ۸۰۰ متری از سطح زمین قرار دارد و دهانهٔ آن حدود ۳۰ متر می‌باشد. در دهانهٔ این غار مجسمهٔ شاپور قرار گرفته‌است و به همین دلیل این غار به نام شاپور معروف شده‌است.
شهر باستانی بیشاپور یکی از آثار به‌جای مانده از دوره ساسانیان است که در فاصله ۲۰ کیلومتری ازشمال غربی کازرون و ۴۰ کیلومتری از تالاب پریشان قرار دارد و در طول سال از گردشگران داخلی و خارجی زیادی میزبانی می‌کند. نام این شهر که در برگیرنده بناها و کتیبه‌های باستانی متعددی است، در سال ۲۰۱۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
آدرس: استان فارس، ۲۰ کیلومتری کازرون، کنار دره چوگان
مسیر دسترسی به غار شاپور
مسیر آسفالته‌ای به طول ۶ کیلومتر جاده کازرون-قائمیه را به روستای تنگ چوگان متصل می‌کند. از این روستا با پنج ساعت کوهپیمایی، می‌توان به دهانه غار رسید. علاوه بر این، تا حدود چهارصد متر پس از روستای شاپور که در جوار غار است، می‌توان با خودروهای معمولی رفت و پس از آن شاید ۶۰۰ متر دیگر را بتوان با خودروهای دو دیفرانسیل پیمود؛ ولی در نهایت برای در غار شاپور باید با پیاده‌روی می‌توان به دهانه غار رسید. از آخرین محل ماشین‌رو، درست ۲,۴۰۰ متر تا دهانه غار شاپور فاصله است. همه این مسیر، سربالایی و در جاهایی نیز پله‌های سنگی و بتنی قرار دارد. پیاده‌روی به‌طور معمول یک ساعت خواهد بود.
نمای پشتی مجسمه غار شاپور
غار شاپور روی دیواره کوهی زایش یافته که دشت تنگ چوگان را به‌شکل نیم‌دایره در بر گرفته است. دیواره‌های ورودی تنگه پوشیده از نقش‌های برجسته‌ای تراشیده‌شده روی سنگ هستند که هر یک بخشی از تاریخ دوره ساسانیان را به نمایش گذاشته‌اند. در سمت راست ورودی تنگه، آثار قلعه‌ای به چشم می‌خورد که گویا محل نگهبانی از شهر بیشابور بوده‌اند. کف دره، بستر رود شاپور است که آب آن از طریق کانال‌هایی متعدد به داخل شهر منتقل می‌شد. داخل غار شاپور دارای چندین بخش است که سه تالار آن اهمیت بیشتری دارند.
ورودی غار شاپور
گردشگری در غار شاپور که درون کوهی میان کانی‌ها شکل گرفته است، شما را به وجد خواهد آورد. دهانه غار طولی برابر با ۳۰ متر و ارتفاعی برابر با ۱۵ متر دارد. قبل از ورود به درون غار در سمت چپ دخمه‌ای دیده می‌شود که بخشی از آن دست‌ساخته است. حدود ۱۰ متر بعد از ورودی غار، مجسمه ۶ متری شاپور اول ساسانی جلوه‌گری می‌کند.
کتیبه های غار شاپور
در دهانه غار دو کتیبه سنگی وجود دارد که یکی از آن‌ها ترجمه کتیبه شاپور در نقش رجب و دیگری نحوه برپاسازی مجدد مجسمه، پس از ۱۰۰۰ سال در سال ۱۳۳۶ توسط ارتش را شرح می‌دهد. هر دو کتیبه توسط ارتش ایجاد شده‌اند.
ایوان‌های غار شاپور
چهار ایوان از دهانه به طرف داخل غار به‌وجود آمده که زمان گردشگری در غار شاپور از آن ها نباید غافل شد. اختلاف ارتفاع تراس اول با دوم ۱۰ پله، تراس دوم با سوم هشت پله و تراس سوم با چهارم هفت پله است. پیکره در تراس چهارم قرار دارد. این تراس که وسیع‌تر از تراس‌‌های دیگر است، به‌وسیله ۱۲ پله به عمق غار راه دارد. این تراس‌‌ها برای مشاهده هرچه بهتر این مجسمه در سال ۱۳۳۶ ایجاد شده است.
همچنین با صیقل دادن دو قاب اول در دیواره سمت چپ و راست به‌ترتیب کتیبه‌های پهلوی و نقش رجب را حجاری کرده‌اند. بعد از برپایی مجسمه، چهار سکو دور آن برای قرار دادن قطعات جدا شده مجسمه در آن سال ساختند که در حال حاضر ویران شده‌اند و فقط جای این سکوها مشخص است. در همان سال دور پیکره و سکوها را محصور و زنجیر کشیده بودند.
حوضچه‌ها و آب‌انبارها
با گردشگری در غار شاپور وقتی به سمت منتهی‌الیه چپ تالار اول غار بروید، دو آب‌انبار به فاصله پنج متر از هم در داخل سنگ کنده شده‌اند که هر یک حدود یک متر عمق دارد. ابعاد یکی سه در چهار متر و دیگری دو در پنج متر است و هر دو پل‌هایی برای دسترسی به آب دارند. آبی که از سقف به کف غار می‌چکید، در این حوض‌ها جمع می‌شد و نیاز ساکنان را تامین می‌کرد.
در سمت چپ آب انبارها، یک آبشار سنگ زیبا و در پشت آن، چکنده و چکیده‌های بزرگ به چشم می‌خورد؛ سپس گودالی بسیار بزرگ به قطر تقریبی ۱۰۰ متر قرار دارد که نسبت به کف تالار اول حدود ۳۰ متر عمق دارد. وجود این حوضچه‌ها احتمال استفاده از غار به‌عنوان یک سکونتگاه موقت را مطرح کند.
مسیرها، گذرگاه‌ها و تالارهای غار شاپور
غار شاپور از چهار گذرگاه بزرگ، پنج گذرگاه کوچک، چهار مسیر فرعی و سه تالار تشکیل شده است. به سبب تاریکی و عمق زیاد، وجود آب و لیز بودن پرتگاه‌های درون غار و نیز وجود غارهای متعدد جنبی، تاکنون هیچ‌کس موفق نشده است که همه زوایا و گوشه‌ها و غارهای درونی آن را کشف کند. انتهای غار شاپور حداقل در یکی از دهلیزها باز است که در نهایت و پس از عبور از کنار سفره‌های آب زیبای درون غار، می‌توان به غاری دیگر در بالای غار شاپور دسترسی یافت؛ اما متاسفانه به‌دلیل فقدان امکانات مناسب، با گردشگری در غار شاپور امکان دیدن این مناظر وجود ندارد.
برای ورود به انتهای غار باید از پرتگاه عبور کرد و با صعود از سربالایی گودال وارد دالان نسبتا وسیع دیگری شد. در انتهای سمت چپ گودال، محلی مسطح قرار گرفته که بخشی از آن دست‌ساخته است و گویا محل ذبح قربانی و اجرای مراسم بوده است. سقف غار در این تالار حدود ۴۰ متر و بلندترین فضای آن است. طول غار از دهانه تا انتها ۴۵۰ متر برآورد می‌شود.
منظره شبانه غار و مجسمه شاپور
مجسمه ۶ متری شاپور بر دهانه این غار، شاهکار پیکرتراشی ایران باستان است که در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۵۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. مجسمه شاپور از یک ستون چکیده غول‌پیکر که در این غار وجود داشته تراشیده شده است و با وجود گذشت ۱۷۰۰ سال، هم‌چنان پابرجا مانده است.
مجسمه شاپور تنها مجسمه باقی‌مانده از دوران باستان محسوب می‌شود که حدود هفت متر ارتفاع دارد. در این تندیس شاپور با جامه‌ای ساده، ظریف و لطیف با کمربندی که به دور کمر بسته و شمشیر حمایل‌کرده، نشان داده شده است. دست راست تندیس بر کمر و دست چپ بر قبضه شمشیر قرار دارد. ریش شاه آرایش شده و از حلقه‌ای گذشته است. موهای بلند و تاج کنگره‌داری نیز بر سر دارد.
ظاهرا این مجسمه بر اثر زمین لرزه واژگون شده بوده که در سال ۱۳۳۶ توسط ارتش ایران و بدون لحاظ کردن اصول باستان‌شناسی تعمیر شد و دوباره به حالت اولش بازگشت. مهمترین عوامل تخریب این پیکره زلزله و دخالت‌های انسانی ذکر می‌شود. روی این اثر باستانی مرمتی شتاب‌زده انجام شده و هیچ گونه عملیات حفاظت، استحکام‌بخشی و مرمت اصولی روی این پیکره انجام نشده است.
گنج غار شاپور
از آنجایی که غار شاپور یکی از مراکز فرهنگی و مذهبی مهم در دوران خود محسوب می‌شد، کارشناسان بر این باور بودند که گنجی در دل این غار نهفته است. همچنین این واقعیت که در گذشته غارها محلی امن برای اختفای اشیای گران‌بها به حساب می‌آمدند، چنین گمانی را درباره غار شاپور تقویت می‌بخشید. در واقع گذشتگان از شیوه‌های گوناگونی برای پنهان‌سازی اموال ارزشمند خود درون غارها بهره می‌جستند. با وجود چنین احتمالاتی، گنجی از این غار به دست نیامده است.
زمان و هزینه بازدید از غار شاپور
ساعات بازدید از غار شاپور در شش‌ماهه اول سال: ۸:۰۰ تا ۲۰:۰۰
ساعات بازدید از غار شاپور در شش‌ماهه دوم سال: ۸:۰۰ تا ۱۸:۰۰
هزینه بازدید از غار شاپور برای گردشگران ایرانی (در سال ۱۴۰۱): ۲,۵۰۰ تومان
هزینه بازدید از غار شاپور برای گردشگران خارجی (در سال ۱۴۰۱): ۱۵,۰۰۰ تومان
- روزهای تعطیل: تاسوعا و عاشورای حسینی؛ شهادت امام علی (ع)؛ رحلت پیامبر (ص)؛ رحلت امام خمینی (ره)؛ شهادت امام جعفر صادق (ع).
امکانات گردشگری در غار شاپور
نزدیک غار شاپور مثل بیشاپور امکانات رفاهی مثل سرویس بهداشتی، پارکینگ و غداخوری پیدا می‌شود اما خود غار بکر است و امکانات رفاهی ندارد.
بهترین زمان بازدید از غار شاپور
اگر مجبور نیستید حتما در زمان تعطیلات رسمی سفر کنید، بهترین زمان از این نظر که تماشای غار شاپور را در آب‌و‌هوایی خوش، با هزینه مقرون‌به‌صرفه و در آرامش تجربه کنید، بعد از تعطیلات عید مخصوصا روزهای اول هفته است. اما اگر شرایطتان برای سفر فقط در روزهای تعطیل جور می‌شود، فصل بهار را برای رفتن به غار شاپور کازرون انتخاب کنید.
جاهای دیدنی اطراف غار شاپور
پس از گردشگری در غار شاپور در نزدیکی این غار می‌توانید به جاهای خوش آب‌وهوا و تاریخی زیر هم سر بزنید که در ادامه آن‌ها را معرفی کردیم.
دریاچه پریشان
دریاچه پریشان یکی از آثار طبیعی غرب استان فارس است که در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی کازرون قرار دارد. در سال‌های اخیر، این دریاچه به‌واسطه انجام عملیات راهسازی و آتش‌سوزی عمدی نیزارها، افزایش روند خشکسالی، حفر چاه‌های غیرمجاز برای استفاده کشاورزی، عدم نظارت صحیح بر چرای دام‌ها و فعالیت نیروگاه برق در معرض تهدید قرار گرفته و در بسیاری از مواقع سال بخش‌های زیادی از آن خشک و باتلاقی است.
نقطه غم‌انگیز ماجرا این است که در این دریاچه ماهیان مختلف مثل زردک، سرخه، کپور و آمور و پرندگانی مثل لک‌لک، پلیکان، درنا و فلامینگو زندگی می‌کنند که با خشک‌شدن دریاچه جان این موجودات هم به خطر می‌افتد. در صورت عدم رسیدگی به این دریاچه و تعویق احیای آن، در آینده‌ای نه چندان دور این تالاب کاملا از بین خواهد رفت.
آدرس: استان فارس، غرب شیراز، ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی کازرون، بخش جره و آباده
پارک جنگلی امامزاده سید حسین
پارک جنگلی امامزاده سید حسین از جاهای دیدنی کازرون است که در ۲۵ کیلومتری این شهر قرار گرفته و حال و هوای شما را با سرسبزی درختان و آب چشمه‌اش تروتازه می‌کند. خوبی رفتن به این پارک جنگلی این است که برای اقامت مسافران جایی به نام زائرسرا را در نظر گرفته است.
شهر بیشاپور
شاپور اول بعد از اینکه در جنگ با امپراتوری روم پیروز می‌شود، دستور می‌دهد شهری به نام خودش یعنی بیشاپور را در مسیر تخت جمشید به تیسفون که منطقه‌ای خوش آب‌وهوا بوده، بنا کنند تا نمادی برای نشان‌دادن قدرتش شود.
بیشاپور از جاهای دیدنی کازرون برای کسانی است که دوست دارند تاریخ هزار سال پیش را ببینند. این شهر مستطیل‌شکل با چهار دروازه و دو خیابان به سبک و سیاق معماری یونیان مهندسی و طراحی شده است.
بیشاپور دو قسمت دارد که یک قسمت آن حالت مسکونی دارد و خانه و گرمابه و بازار را در خود جای داده است. قسمت دیگر بیشاپور ارگ سلطنتی نام دارد و از نظر داشتن جاهای تاریخی مثل معبد آناهیتا، تالار تشریفات، ایوان موزاییک و کاخ به والرین ارزشمند است.
معبد آناهیتا
اگر روزی برای گردشگری در غار شاپور رفتید، حتما به معبد آناهیتای آن نزدیک غار شاپور سر بزنید. معبد آناهیتا اتاق چهارگوشی بدون سقف است که از سنگهای تراشیده‌شده ساخته و با معماری دوره هخامنشیان طراحی شده است. این معبد به این دلیل سقف نداشته تا آب رودخانه شاپور بتواند راحت به آن راه پیدا کند و از قنات معبد خارج شود.
شهر بیشاپور در ۱۹ کیلومتری کازرون و کنار دره چوگان قرار گرفته و قبلا آن را کوه و رودخانه احاطه می‌کردند. با وجود ثبت شهر تاریخی بیشاپور در آثار ملی ایران اما این روزها متاسفانه بیشتر بناهایش به مشتی از خاک تبدیل شده است.
تنگه جیز نزدیک غار شاپور
یکی دیگر از جاهای دیدنی گردشگری در غار شاپور، استان فارس و کازرون که می‌توانید به آن بروید تنگه جیز حوالی غار شاپور است. این تنگه با وجود چشمه، حوضچه‌های سنگیش و آثار تاریخی مثل قلعه دختر و جوی آبی واقعا دیدنی و جذاب است.
نکات پایانی برای بازدید از غار شاپور
- امکان گم‌شدن داخل غار شاپور وجود دارد؛ بنابراین بهتر است برای بازدید از کمک راهنماها بهره ببرید.
- برای دسترسی به غار شاپور باید پیاده‌روی کنید؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم کفش‌های مناسب بپوشید و بدون آمادگی جسمانی راهی نشوید.
- حتما آب، خوراکی و چراغ قوه همراه ببرید.
- از نوشتن یادگاری روی دیوارها و بخش‌های مختلف غار خودداری کنید و از ریختن زباله در طبیعت پیرامون بپرهیزید.
پایان مطلب/س.آ
