خستگی بحران چیست؟ + راه های مقابله با چالش‌های روانی

به گزارش تلنگر؛ خستگی بحران مفهومی است که به فرسودگی روانی و احساسی افراد در مواجهه با بحران‌های پی‌درپی اشاره دارد. در دنیای امروز که بحران‌های اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و زیست‌محیطی به‌طور مداوم رخ می‌دهند، بسیاری از افراد احساس می‌کنند که دیگر توانایی رویارویی با مشکلات جدید را ندارند. این وضعیت نه‌تنها بر سلامت روانی، بلکه بر کارایی و کیفیت زندگی نیز تأثیر منفی می‌گذارد و نیازمند توجه و راهکارهای موثر برای بازیابی انرژی و امید است.

تعریف خستگی بحران

Crisis Fatigue وضعیتی است که در آن فرد به دلیل مواجهه طولانی‌مدت با بحران‌ها و شرایط استرس‌زا، احساس فرسودگی روانی و جسمی می‌کند. این نوع خستگی نه تنها انرژی فیزیکی فرد را تحلیل می‌برد، بلکه از لحاظ احساسی و ذهنی نیز او را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم خستگی بحران

Crisis Fatigue وضعیتی است که در آن فرد به دلیل مواجهه طولانی‌مدت با بحران‌ها و استرس‌های مداوم، دچار فرسودگی روحی و جسمی می‌شود. این حالت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد به‌طور مداوم با اخبار منفی، رویدادهای استرس‌زا یا شرایط بحرانی (مانند پاندمی، جنگ، بحران‌های اقتصادی یا حوادث طبیعی) درگیر باشد.

۱. خستگی جسمی

گاهی خستگی بحران خود را به‌شکل خستگی جسمانی، بی‌خوابی یا بیماری‌های جسمی نشان می‌دهد. تغییر عادات خواب، تنش‌های فیزیکی همیشگی و بی‌اشتهایی هم ممکن است ناشی از این مسئله باشند و انرژی فرد را کاهش دهند.

۲. انزواطلبی

گاهی اوقات هم فرد مبتلا به خستگی ناشی از بحران سرد و بی‌تفاوت می‌شود و با دیگران قطع رابطه می‌کند یا حتی در رویدادهای مهم زندگی خود مثل جشن تولد حاضر نمی‌شود. چنین فردی احساس می‌کند که کاملا منفعل وقایع زندگی شخصی دیگر را تماشا می‌کند. در واقع برای خود در زندگی نقش فعالی نمی‌بیند. او احساس می‌کند که تماشاچی فیلمی از زندگی خود شده است و بازیگر اصلی نیست.

۳. بی‌تفاوتی

گاهی هم خستگی بحران به‌صورت بی‌انگیزگی، ناامیدی یا بدبینی بروز می‌کند. این بی‌تفاوتی فقط به‌شکل بی‌توجهی فرد به خودش ظاهر نمی‌شود. افرادی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ممکن است در همدلی با دیگران هم مشکل داشته باشند.

۴. علائم جسمانی

بعضی اوقات در مواجهه با خستگی روحی نشانه‌های فیزیکی هم بروز می‌کنند. تنفس سریع، ضربان قلب تند، عرق‌کردن، لرزش و دردهای عضلانی برخی از این نشانه‌ها هستند. این استرس مزمن اثرات طولانی‌مدتی هم دارد و ممکن ات بدن‌درد، فشار خون بالا، مشکلات گوارشی یا سردرد زندگی فرد را مختل کنند.

۵. مشکلات سلامت روان

خستگی بحران گاهی مواقع سبب بروز مشکلاتی از قبیل اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و حتی اعتیاد به مواد مخدر می‌شود. برخی از افراد درگیر این عارضه توان رفتن به محل کار یا مدرسه را ندارند و برخی دیگر هم نمی‌توانند به‌خوبی تمرکز کنند.

علائم خستگی ناشی از بحران ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشند و گاهی فرد خود را مواجه با بحرانی تمام‌نشدنی می‌بیند. او حتی احساس می‌کند که این شرایط همیشگی است و هیچ راه نجاتی ندارد. در طول یک بحران، مردم اغلب دچار استرس یا واکنش «مبارزه، فرار یا بی‌تفاوتی» می‌شوند. این روش بدن انسان برای رویارویی با خطر است.

دلایل بروز خستگی بحران

خستگی بحران می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود، از جمله:

• استمرار بحران: وقتی بحران‌ها یکی پس از دیگری رخ می‌دهند، ذهن فرصتی برای بازیابی پیدا نمی‌کند.
• فقدان حمایت اجتماعی: نبود پشتیبانی از سوی دوستان، خانواده یا همکاران می‌تواند احساس انزوا را تشدید کند.
• احساس ناتوانی: زمانی که فرد حس می‌کند نمی‌تواند بحران را کنترل یا مدیریت کند.
• فشارهای روانی و جسمی: مواجهه با استرس‌های مداوم به مرور زمان خستگی روانی ایجاد می‌کند.

تأثیرات خستگی بحران بر زندگی شخصی و کاری

خستگی بحران نه تنها بر سلامت روان تأثیر می‌گذارد، بلکه کیفیت زندگی روزمره و عملکرد شغلی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است فرد دچار افت کاری شده یا در روابط خود دچار تنش و تعارض گردد.

راهکارهای مقابله با خستگی بحران

برای مدیریت خستگی بحران، می‌توان از راهکارهای زیر بهره برد:

• خودمراقبتی: به فعالیت‌هایی بپردازید که باعث آرامش ذهنی و جسمی می‌شوند، مانند مدیتیشن و یوگا.
• مدیریت استرس: از تکنیک‌های تنفس عمیق و ورزش‌های آرامش‌بخش استفاده کنید.
• گفتگو با دیگران: صحبت کردن با دوستان، خانواده یا مشاور می‌تواند به کاهش فشار روانی کمک کند.
• مدیریت زمان: برنامه‌ریزی مناسب برای استراحت و کار.
• تغذیه سالم و خواب کافی: بهبود سبک زندگی می‌تواند بر سلامت روان تأثیر مثبت بگذارد.

مدیریت خستگی بحران در محیط کار

کارفرمایان می‌توانند با ایجاد فضای کاری حمایتگر، آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و ایجاد برنامه‌های رفاهی به کاهش خستگی بحران در کارکنان کمک کنند. همچنین، تفویض مسئولیت‌ها و کاهش حجم کاری در دوره‌های بحرانی می‌تواند به بهبود وضعیت کارکنان بیانجامد.

اثرات خستگی ناشی از بحران

وقتی تحمل استرس مزمن با رویدادهای پیچیده زندگی هم‌زمان شود، فرد بار روانی سنگینی را به دوش خواهد کشید. در چنین شرایطی، سیستم‌های دفاعی بدن فعال می‌شوند و هورمون‌های استرس نظیر کورتیزول و کاتکول‌آمین‌هایی مانند آدرنالین و دوپامین ترشح خواهند شد.

واکنش‌های استرسی افراد را برای مقابله و سازگاری با شرایط آماده می‌کنند. بااین‌حال اگر می‌توانیم اغلب استرس را تحمل کنیم، به این معنا نیست که تحمل عواقب آن را هم داریم. بر اساس تحقیقات، بار روانی شدید ناشی از بحران‌ها عواقب شدیدی برای سلامت افراد دارد. این مسئله بر بسیاری از عملکردهای بدن از قبیل تنظیم فشار خون، فعالیت‌های متابولیک، واکنش‌های التهابی و سیستم ایمنی اثر منفی می‌گذارد.

چه کسانی بیشتر از این عارضه آسیب می‌بینند؟

هر کسی ممکن است دچار خستگی ناشی از بحران شود. بااین‌حال، افرادی که در خط مقدم مقابله با بحران هستند یا افرادی که بحران بر زندگی آنها اثر مستقیم گذاشته است، بیش از دیگران آسیب می‌بینند. مثلا در دوره همه‌گیری کرونا، پرستاران و کارکنان اورژانس بیمارستان‌ها شیفت‌های طولانی همراه با استرس مداوم داشتند. این افراد زمان چندانی برای بهبود و تجدید قوا نداشتند. روان‌پزشکان و گزارشگران خبری نیز در برابر این عارضه آسیب‌پذیرند.

برخی از افراد هم در کل بیش از سایرین در معرض ابتلا به عارضه‌های روانی هستند. چنین افرادی بیش از همه دچار خستگی ناشی از بحران می‌شوند. کسانی که با این مشکلات درگیرند از بقیه مردم آسیب‌پذیر می‌شوند:

• تروما؛
• سابقه بیماری روانی؛
• فقر؛
• بی‌خانمانی؛
• تبعیض؛
• بیکاری یا عدم تضمین مالی؛
• سوگواری ناشی از بحران؛
• کم‌تحرکی

انتهای مطلب/ ی.ر