زندگینامه داریوش مهرجویی از تولد تا مرگ

به گزارش تلنگر؛ مرحوم داریوش مهرجویی کارگردانی حرفه‌ای در روند فیلم‌سازی و خلق شخصیت‌های تازه بود. اگر بخواهیم به زندگینامه داریوش مهرجویی بپردازیم باید به توضیح آثار خاطره‌انگیز آن رجوع کنیم. وی خالق هفت شخصیت ماندگار در سینمای ایران است، او چندین بار در رای‌گیری‌های مجله فیلم از جمله نخستین رای‌گیری مجله فیلم در سال ۱۳۶۷ و همچنین رای‌گیری ۱۳۷۸ مجله دنیای تصویر و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجله نقد سینما، عنوان دومین فیلم ساز برتر تاریخ سینمای ایران را ازآن خود کرده است.

زندگینامه داریوش مهرجویی

زندگینامه داریوش مهرجویی: مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران و در خانواده‌ای فرودست متولد شد، مهرجویی در نوجوانی نقاشی را آموخت و به موسیقی علاقه‌مند شد و در کلاس موسیقی نیز شرکت کرد. او همچنین با کمک پدرش سنتور نواخت و پس از آشنایی با موسیقی کلاسیک، پیانو نواخت. او در ۱۷ سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت.

داریوش مهرجویی به مدت یک سال مدیریت هتل آتلانتیک را برعهده داشت و در بیست سالگی برای تحصیل راهی امریکا شد. او فارغ‌التحصیل رشتهٔ فلسفه از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس (UCLA) آمریکا بود.

مهرجویی نخست سینما می‌خواند اما زود سینما را رها کرد و در فلسفه به ادامه تحصیل پرداخت و لیسانس فلسفه خود را در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوال‌سی امریکا گرفت و در همان سال  سردبیری نشریه پارس ریویو را برعهده گرفت.

یک سال پس از آن با هدف ساختن فیلمی بر اساس فیلمنامه‌ای به نویسندگی خود به تهران بازگشت اما این پروژه به سرانجام نرسید، وی در سال ۱۳۴۶ اولین فیلم خود را با نام الماس ۳۳ ساخت که از فیلم‌های پرهزینه سینمای ایران بود، با توجه به هزینه فیلم و فروش متوسط آن، الماس ۳۳ به یک شکست تجاری تبدیل شد.

تا پیش از انقلاب ۵۷ مهرجویی پنج فیلم ساخت و پس از انقلاب به جز وقفه چند ساله و مهاحرت به فرانسه و علیرغم توقیف برخی از آثارش همواره یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده است. مرحوم داریوش مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان که یکی از مهندسان معمار نامی ایران بود ازدواج کرد و پس از جدایی از جواهریان سپس با وحیده محمدی فر ازدواج کرد.

مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پرداخت که در ادامه به معرفی رمان‌های او در مقاله زندگینامه داریوش مهرجویی خواهیم پرداخت. در ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه به او اهدا شد.

آثار کارگردانی داریوش مهرجویی

مهرجویی دارای آثار ماندگار فراوان در سینما، سینمای مستند، ترجمه، نگارش کتاب و نگارش فیلمنامه است.

فیلم گاو

ساخت فیلم گاو در سال ۱۳۴۸ انجام شد. فیلم گاو یکی از اولین فیلم‌های سینمای ایران است که در زندگینامه داریوش مهرجویی به عنوان یک اثر موفق می‌درخشد. این فیلم در غرب و اروپا مورد توجه قرار گرفته است. این فیلم براساس داستان عزاداران بیل نوشته‌ غلامحسین ساعدی و با کمک ساعدی در تهیه فیلمنامه ساخته شده است. گاو که با رای گیری منتقدان در سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷ و ۱۳۷۸ به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است در جشنواره‌هایی مانند کن، برلین، مسکو، لندن و لس آنجلس روی پرده رفت.

این فیلم سینمایی پس از نمایش در جشنواره‌های مختلف نظر کارگردان‌هایی مانند فدریکو فلینی را جلب کرد، گاو که از فیلم‌های موج نوی سینمای ایران بود بازیگرانی همچون عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی و پرویز فنی زاده که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته بودند، جوایز متعدد داخلی و خارجی را کسب نموده است.

فیلم دایره مینا

پنجمین فیلم در زندگینامه داریوش مهرجویی در سال ۱۳۵۳ ساخته شد، دایره مینا مدتی توقیف شد و اولین فیلم جنجالی مهرجویی بود که در آن خون فروش‌هایی که خون جمع می‌کردند و به بیمارستان‌ها می‌فروختند به تصویر کشیده شد، اما در انتها باعث تاسیس سازمان انتقال خون در ایران شد.

فیلم اجاره نشین ها

این فیلم سینمایی کمدی درام محصول سال ۱۳۶۵ است که در سال ۱۳۶۶ به نمایش عمومی در آمد و به پرفروش‌ترین فیلم آن سال تبدیل شد، این فیلم در زمانی ساخته شد که فیلم‌های کلیشه‌ای و شعارزده سینمای ایران را به تسخیر خود درآورده بودند و از این جهت فیلمی بسیار متفاوت است.

فیلم هامون

هامون فیلمی اجتماعی و سورئالیستی است که در سال ۱۳۶۸ با بازیگرانی همچون خسروشکیبایی بیتافرهی و عزت‌الله انتظامی و براساس کتاب بوف کور از صادق هدایت ساخته شد، نقش اصلی این فیلم یعنی حمید هامون با بازی خسرو شکیبایی ماندگارترین چهره سینما ایران نام گرفت و این فیلم جوایز زیادی را کسب کرده‌است.

فیلم لیلا

لیلا  فیلمی است که در سال ۱۳۷۵ ساخته شد، این فیلم را می‎توان به نوعی تکمیل‌کننده سه‌گانه سارا و پری محسوب کرد این فیلمنامه اقتباسی در مورد بچه‌دار نشدن یک زن در ساختار سنتی است.

فیلم درخت گلابی

فیلم درخت گلابی بر اساس داستان کوتاهی از گلی ترقی در سال ۱۳۷۶ ساخته شد.

فیلم سنتوری

فیلم سنتوری یا علی سنتوری ساخت سال ۱۳۸۵ یکی از کارهای موفق در آثار زندگینامه داریوش مهرجویی در ژانر درام ساخته شد و فیلمی است اجتماعی با رویکردی انتقادی که بنیان اصلی آن تضاد سنت و پیشرفت در جامعه کنونی ایران است، این فیلم حاشیه‌های بسیار داشت و پس از چندبار توقیف باز ماندن از اکران پس از گذشت چند سال وارد شبکه نمایش خانگی شد.

فیلم لامینور

لامینور  فیلمی که پس از شش سال دوری مهرجویی از سینما در سال ۱۳۹۸ ساخته شد و تهیه کننده آن رضا درمیشیان است، نکته ویژه این فیلم همکای مهرجویی با علی نصیریان و عزت‌الله رمضانی‌فر پس از چهل سال است.

از دیگر فیلم‌ها در زندگینامه داریوش مهرجویی می‌توان به آقای هالو، بانو، مهمان مامان، نارنجی پوش، اشباح و بمانی اشاره کرد.

رمان هایی به قلم مهرجویی

به خاطر یک فیلم بلند لعنتی، نشر قطره، ۱۳۸۸

روشنفکران رذل و مفتش بزرگ، مترجم: جمشید شیرازی، نشر هرمس ۱۳۸۹

در خرابات مغان، نشر قطره، ۱۳۹۱

آن رسید لعنتی، نشر به نگار، ۱۳۹۵

سفرنامه پاریس، عوج کلاب، نشر به نگار، ۱۳۹۵

آثار ترجمه شده توسط مهرجویی

بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت اثر: هربرت مارکوزه

جهان هولوگرافیک اثر: مایکل تالبوت

یونگ، خدایان و انسان مدرن اثر آنتونیو مورنو

نمایشنامه‌های غرب واقعی و طفل مدفون اثر: سام شپارد

آوازه‌خوان طاس و درس اثر اوژن یونسکو

مهرجویی و نقاشی

مهرجویی اعلام کرده است به زودی نمایشگاه نقاشی از آثارش برپا می‌کند.

جوایز داریوش مهرجویی

جوایز اهدا شده به آثار ارزشمند در زندگینامه داریوش مهرجویی به ده‌ها جایزه داخلی و خارجی برای فیلم‌های مختلف می‌رسد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل، فرانسه، ۱۹۷۴، گاو
• جایزه ویژه بین‌المللی کاتولیک‌ها، جشنواره فیلم برلین، آلمان، ۱۹۷۸، دایره مینا
• سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر، ۱۹۹۰، هامون
• جایزه برنز بهترین فیلم در بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم هیستون، آمریکا، ۱۹۹۱، هامون
• جایزه صدف طلایی بهترین فیلم در چهل و یکمین جشنواره فیلم سن‌سباستین، اسپانیا، ۱۹۹۳، سارا
• برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر، ۱۹۹۵، پری
• جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار، تانزانیا، ۱۹۹۷، درخت گلابی
• برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر، ۲۰۰۷، سنتوری
• جایزه یک عمر فعالیت تأثیرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت انتشارات کاروان و ماهنامه جشن کتاب، ۱۳۸۵
• دریافت نشان لژیون دونور درجه شوالیه از سوی سفیر فرانسه، ۲۰۱۴

پایان مطلب/س.آ