آیا دود اسپند عامل سرطان است؟

به گزارش تلنگر؛ گیاه علفی اسپند دارای گل های درشت و سفید و متمایل به سبز می باشد و همچنین شامل از برگ های تقسیم شده باریک و دراز و میوه ای کروی کپسولی که دانه های سیاه رنگ دارد. اما اینکه آیا دود اسپند عامل سرطان است یا نه تحقیقاتی انرشد این گیاه دارویی در اکثر نواحی کشور مشهود است و ترکیباتی همچون هارمالول و هارمالین دارد. از دیرباز تا به امروز افراد به سوزاندن دانه این گیاه می کنند و معتقدند دود غلیظ آن برای خوشبو کردن فضا، دور کردن حشرات ضد عفونی کردن هوا و به باور برخی حتی برای چشم زخم اثر دارد.

آیا دود اسپند عامل سرطان است؟

ادعا می‌شود که مقداری اسپند را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار داده‌اند تا عناصر تشکیل‌دهنده دود آن را پیدا کنند. از جمله نتایج این بررسی وجود ماده‌های هارمین و بنزن در دود اسپند است؛ هارمین ماده شیمیایی شناخته شده است که باعث خواب آلودگی می‌شود و مقدار زیاد آن توهم‌زا بوده و در برخی کشور‌ها غیرقانونی است. بنزن هم یک ماده سرطان‌زای شناخته شده است و تحقیقات نشان داده که اگر بنزن با تنفس وارد بدن شود به دی. ان.‌ای آسیب می‌زند و باعث سرطان می‌شود.

از آنجا که اسپند دود کردن در ایران و برخی کشور‌های دیگر تاریخ کهنی دارد و آن را در دفع چشم زخم و بلا، درمان برخی بیماری‌ها، ضد عفونی کردن محیط و مفید می‌دانند، همواره این سوال که آیا دود اسپند عامل سرطان است یا خیر؟ و نتایج این آزمایش ها، نگرانی‌ها و واکنش‌های مختلفی را بر می‌انگیزد.

در همین  مورد هر ماده‌ای در آزمایشگاه ممکن است یک نتایج و در بدن ما یک نتایج دیگری بدهد و با انجام آزمایش‌ها و نتیجه‌گیری که کردند نشان داد که دود اسپند می‌تواند سرطان‌زا باشد، اما این آزمایش خیلی استنادات متقنی ندارد که بگوییم لزوما درست است یا حتی آن را رد کنیم.

خاصیت میکروب‌کشی و ویروس‌کشی اسپند

خاصیت میکروب‌کشی و ویروس‌کشی اسپند در آزمایش‌ها رد شده اند و این موضوع اثبات نشده است. اسپند عوارضی دارد البته نه لزوما سرطان‌زایی، چون هنوز در بالین و در افراد سالم بررسی نشده که ببینیم آیا واقعا سرطان ایجاد می‌کند یا خیر، بلکه براساس اطلاعات آزمایشگاهی این نتیجه گیری را کردند که اگر چه نتیجه‌گیری غلطی نیست، اما نتیجه گیری کاملی هم نیست.

در هر صورت ما کلا اسپند دود کردن را توصیه نمی‌شود، چون بسیاری از بیماری‌های ریوی و همچنین تنگی نفس در بیمار مبتلا به آسم و بیماری های ریوی را هم ممکن است، تشدید کند.

از آن طرف دود اسپند در افرادی که آسم یا هر بیماری تنفسی دارند عوارضی ایجاد می‌کند. استنشاق دود اسپند یا هر دودی می‌تواند باعث تشدید و شعله‌ور شدن بیماری شود و جزو توصیه‌های معممول ماست که اسپند برای بیمار‌های آسمی دود نکنید. در بیمار آسمی دود اسپند می‌تواند باعث تنگی نایچه‌ها و نای شود که در پزشکی به آن اسپاسم می‌گوییم که خطرناک بوده و حتی می‌تواند تهدیدکننده حیات هم باشد. اسپند دود کردن در بهبود کرونا، سرماخوردگی و آنفلوآنزا هم هیچ تاثیری ندارد و مطالعه متقنی در این زمینه نداریم.

تاکنون تحقیقات برای این که آیا دود اسپند عامل سرطان است یا خیر در ایران انجام نشده است. اما ممکن است طب سنتی تحقیقی انجام داده باشد، اما در مجله معتبری نتایجی از آن چاپ نشده است.

در مورد ضرورت تحقیق در این زمینه افزود: هر ماده‌ای به صرف اینکه قدمای ما یا طب سنتی در مورد منفعت آن صحبت کرده‌اند لزوما به نفع نیست، از طرفی نمی‌شود هم آن را صد درصد رد کرد. در نتیجه باید تحقیق علمی انجام و نتایج منتشر شود. وقتی چنین چیزی مثل اسپند دود کردن به صورت گسترده در کشور ما وجود دارد باید سود و ضرر آن را مشخص کنیم.

عده‌ای معتقدند هر چیزی که در طبیعت وجود دارد، مفید است، در حالی که این طور نیست. قارچ‌های زیادی در طبیعت وجود دارد که اگر آن‌ها را بخوریم می‌میریم یا سرطان کبد ایجاد می‌کند. هر چیز طبیعی لزوما سالم نیست. راه آن تحقیقات و مطالعات زیاد است.

ممکن است یک پزشک طب سنتی بگوید که من درباره یک موضوع تحقیقی انجام دادم، اما باید دید آیا آن تحقیق در شرایط درستی انجام و معیار‌های علمی را رعایت کرده‌است؟ همانند همین موضوعی که آیا دود اسپند عامل سرطان است یا خیر؟ اگر تمام شرایط رعایت شده بود با تحقیقات و مطالعات بیشتر آن نتیجه تایید خواهد شد. در پزشکی هیچ وقت براساس یک مقاله و یک مطالعه نمی‌توان چیزی را رد یا تایید کرد.

متخصصان تتنفس می‌گویند تاکنون اثر مثبت از اسپند و عنبرنسا رویت نشده، اما اثر منفی بر افراد که ممکن است آسم داشته باشند، اما از آن بی اطلاع باشند و آسم خفیفی داشته باشند مشهود بوده است. بسیاری از مواقع کودک آسم خفیفی دارد که با همین دود‌ها یعنی اسپند و عنبرنسا بیماری آن‌ها شعله‌ور می‌شود؛ یعنی کودک در آستانه خفگی به دست ما می‌رسد.

اسپند از دیدگاه طب سنتی و اسلام

بر اساس دیدگاه طب سنتی این سوال که آیا دود اسپند عامل سرطان است، اسپند به نام های سپند و اسفند معروف است است و علاوه بر خاصیت های درمانی و ضد عفونی کنندگی هوای تنفسی برای بعضی از مشکلات و بیماری ها توصیه شده است. از همان سالهای گذشته در بعضی از نقاط دنیا بالاخص در بین ایرانیان مرسوم بوده و هست که برای دفع بلا یادو شدن از بعضی از “چشم ها” از دود گیاه اسفند یا اسپند استفاده شود و انجام آن نزد عوام جامعه مورد تاکید خاصی واقع شده است.

البته باید بگوییم این کار در بعضی از نقاط ایران همچون مناطق شمالی تنها منحصر به گیاه اسفند نیست و مردمان این منطقه از بوته گلپر که دارای خواص بسیار بالایی از نظر پزشکی می باشد نیز استفاده خوراکی و دارویی می کنند و از دود آن همچنین برای رفع بلا و ضد عفونی کردن محیط به کار می برند.

خاصیت دارویی اسپند

علاوه بر مواردی که ذکر شد دانه های اسفند در آسیا به عنوان کرم کش، ضد انگل و کشنده آمیز به کار می رود. با وجود اینکه اسپند فواید بسیار زیادی دارد اما دود کردن آن هرچند از گذشتگان به ما به ارث رسیده است هنوز متخصصان در مورد این روش نظر قطعی ارائه نکرده اند اما متخصصان طب سنتی دود کردن اسپند را همچنان یکی از قوی ترین راههای ضدعفونی کردن هوای خانه یا مواردی دیگر می دانند چراکه معتقدند این روش را بوعلی سینا توصیه کرده است و توصیه های او موثر است پس نمیتوان در اینکه مورد که اسپند دود کردن دارای خاصیت است واضح است.

بیشتر مواقع از گیاه اسفند به عنوان یک خوشبو کننده هوا به کار می برند و کمتر از لحاظ مصرف خوراکی مورد استفاده قرار میگیرد. اما علاوه بر این سوال که آیا دود اسپند عامل سرطان است یا خیر با مصرف ناصحیح آن عوارض بدی همچون سکسکه، تشنج، بیش از حد بزاق، تهوع وضعیف شدن اعصاب مرکزی بروز می کند.

پایان مطلب/س.آ