زندگینامه فرخنده شهید سید مرتضی آوینی + آثار مکتوب

به گزارش تلنگر؛ شهید سید مرتضی آوینی، اندیشمندی بود دل نگران هویت ها و اصالت هایی که در معرض خطر واژگون شدن است؛ مستندساز، عکاس، روزنامه نگار، نویسنده و نظریه پردازی بود که در سینمای ایران نقش مهمی را ایفا می کرد، همچنین با تولید مستندهای تاثیر گذارش، یادگاری اصیلی را برای ایران برجای گذاشت.

زندگینامه فرخنده شهید سید مرتضی آوینی

شهید آوینی، در نه سالگی به دلیل مأموریت پدرش، به معدنی دور افتاده در ۱۵۰ کیلومتری زنجان رفت. در آنجا مدرسه ای نبود و سید مرتضی و برادرش که تازه به کلاس اول رفته بود، نمی توانستند درس بخوانند.

از این رو، پدر سید مرتضی اجازه تأسیس یک مدرسه کوچک را گرفت. به تدریج بچه های روستا به درس علاقه مند شدند. معلم که به تنهایی نمی توانست چهار کلاس را اداره کند، به ناچار از سید مرتضی که بچه ای باهوش و استعداد بود، استفاده کرد.

او به بچه های کلاس اول و دوم درس می داد و به خوبی از عهده این کار برمی آمد. به این ترتیب، سید در هشت سالگی شغل معملی را تجربه کرد. خانواده آنها بعد از یکی دو سال، دوباره به شهر ری بازگشت و سید که خاطرات خوبی از آن روستا با خود داشت، دوباره در مدرسه قدیمی شهر ری مشغول تحصیل شد.

زمانی که شهید آوینی کلاس ششم را پشت سر می گذاشت، تحت تأثیر اخبار سیاسی آن زمان، فهمیده بود اسرائیل با اعراب سرجنگ دارد، از این رو در حمایت از مردم مسلمان کشورهای عربی، روی تخته سیاه کلاس نوشت: «خلیج عقبه، متعلق به ملت عرب است». وقتی مدیر مدرسه به کلاس آنها سرکشی کرد و این جمله را روی تخته خواند، به دنبال نویسنده آن گشت.

یکی از بچه های کلاس دستش را بالا برد و گفت: «این جمله را سید مرتضی آوینی نوشته است». این برای نخستین بار بود که سید پا را از محدوده افکار کودکانه بیرون گذاشته و وارد بحث های سیاسی شده بود. نوشتن آن کلمات، به معنای مخالفت با سیاست های شاه بود. این قضیه که قرار بود به اخراج او از مدرسه بینجامد، با وساطت و دل سوزی معلم او به خیر و خوبی تمام شد.

تحصیلات آکادمیک شهید

شهید آوینی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و گرفتن دیپلم، تصمیم گرفت به دانشگاه برود، ولی نمی دانست کدام رشته را انتخاب کند و بعدها در چه کاری تبحر یابد.

او به شغلی می اندیشید که شاید نمی توانست آن را در دانشگاه ها بیابد. سید سرانجام کارت کنکور ریاضی را پاره کرد و به سراغ هنر رفت. وی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را برگزید تا معماری بخواند. سید مرتضی در آن سال ها، افکار و عقاید مختلفی را تجربه و کتاب های روشن فکری بسیاری را مطالعه کرد.

او سرانجام بعد از مدتی، دانست که هیچ یک از این عقاید و گروه های دانشجویی، برای او پاسخی در خور ندارد. آوینی هنوز گمشده اش را نیافته و در پی چیزی بود که در کتاب ها و بحث های سیاسی پیدا نمی شد. سید دریافته بود که تظاهر به دانایی، با اینکه انسان واقعا به دانایی برسد و کمال و شعور پیدا کند، تفاوت بسیاری دارد.

فعالیت های فرهنگی

شهید آوینی، تا لحظه ای که زمین فکه آسمانی اش کرد، هیچ گاه از کار کردن و مسئولیت پذیرفتن در راه رضای خدا طفره نرفت. وی در عین داشتن مدرک کارشناسی ارشد معماری، هم در روستاها بیل زد و هم در گروه تلویزیونی جهاد سازندگی فیلم ساخت. او هم سنگینی اسلحه را بر شانه کشید و هم دوربین فیلم برداری را. از جمله فعالیت های آن عزیز سفر کرده، مجموعه های مستند تلویزیونی است که گل سرسبد آن، مجموعه فراموش نشدنی «روایت فتح» است. وی همچنین سردبیری نشریه سوره و ادبیات داستانی را بر عهده داشت. در ادامه به معرفی آثار ارزشمند این امام می پزدازیم:

فتح خون

کتاب «فتح خون» توسط انتشارات واحه به چاپ رسیده است. آوینی در این کتاب با نگارش قوی و نگرش عمیق خود، یکی از بزرگ‌ترین وقایع را در تاریخ جهان اسلام و بشریت شرح می‌دهد.

آوینی در «فتح خون» یا «روایت محرم» در دو قسمت در هم تنیده به تجزیه و تحلیل اتفاقات ماجرای عاشورا می‌پردازد که بخش نخست آن رویدادهای مهم این واقعه را از رجب سال ۶۰ تا محرم سال ۶۱ به اختصار وصف کرده و بخش دوم این رویدادها را مورد کاوش روحانی و معنوی قرار می‌دهد.

توسعه و مبانی تمدن غرب

چاپ این کتاب توسط انتشارات واحه انجام شده است. آوینی در این کتاب «پیشرفت اقتصادی یا تکامل فرهنگی» را مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد. این اثر که در واقع مقالات گردآوری شده از آوینی طی سال‌های دوم تا چهارم دهه شصت است، نخست به شکل تحقیقی مکتبی در باب «توسعه و مبانی تمدن غرب» در ماهنامه جهاد منتشر شده بود.

حلزون‌های خانه به دوش

کتاب «حلزون‌های خانه به دوش» دومین اثر از مجموعه آثار شهید آوینی است که طی سال‌های ۶۹ ۱۳۶۸ در ماهنامه سوره منتشر و توسط انتشارات واحه به چاپ رسیده رسیده است.

آوینی در این کتاب «جریان روشنفکری و انقلاب اسلامی» را زیر ذره‌بین برد. این کتاب که مجموعه‌ای از مقالات آوینی پیرامون موضوع مذکور را در برگرفته، یکی از کتاب‌هایی است که در زمره پرمخاطب‌ترین آثار وی قرار می‌گیرد.

آوینی در نگاه دیگران

شهید آوینی، با عشق و ایمان و اخلاص، مقاومت ملت ایران را در دفاع هشت ساله، به زیباترین و مؤثرترین شکل به تصویر کشید. جامعه و فهم مردم به معنای جبهه، مدیون تلاش و زحمات ایشان بود که خیلی واقعی با مسئله جنگ برخورد می کرد. مجموعه «روایت فتح»، در حقیقت شاهنامه مصوّر عصر ما از آثار و شاهکارهای ماندگار وی شمرده می شود. یکی از دوستان سید می گوید: «[آقا مرتضی] یک آرمانگرا به معنای دقیق کلمه بود. او در همه ابعاد زندگی اش آرمانگرا بود».

ازدواج شهید آوینی

شهید آوینی در دوران دانشجویی، خسته از همه افکار پریشان و پیمودن راه های ناتمام، به دنبال کسی می گشت تا دردها و تنهایی های خود را با او قسمت کند؛ کسی که به او آرامش دهد و بتواند در زندگی آینده، همراه و همدوش او باشد. در این دوران دانشجویی، از دختری محجوب و هم فکر خواستگاری کرد. این ازدواج نقش به سزایی در پیشرفت های بعدی سیّد داشت.

صحبت های امام بزرگ با آوینی

سال ۶۵ از دفتر ریاست جمهوری وقت (حضرت آیت الله خامنه‌ای) با عوامل برنامه‌ی روایت فتح تماس گرفته و پیغام می‌دهند که آقای رییس جمهور تمایل دارند دیداری با بچه‌های گروه روایت فتح داشته باشند. بچه‌های روایت فتح که متعجب از چنین دیدار غیر مترقبه‌ای بودند، در روز مقرر به دیدار رییس جمهور رفتند.

آقا گفتند این قلم و صدایی که پخش می‌شود خیلی زیباست. متن‌ها را چه کسی می‌نویسد؟ از آنجایی که مرتضی خیلی تأکید داشت بر اینکه از باب اخلاص نگوییم این‌ها کار کیست، به ایشان گفتم*: آقا اگر بخواهید من بچه‌ها را به شما معرفی می‌کنم، ولی صاحب صدا و نویسنده می‌خواهند معرفی نشوند. آقا هم اصراری نکردند.

شهادت سید آوینی

صبح روز ۲۰ فروردین ۱۳۷۲، سید مرتضی زودتر از بقیه دوستان بیدار شد. نمازش را خواند و خود را برای رفتن به قتلگاه آماده کرد. نزدیک کانال کمیل در فکه وقتی داخل معبر حرکت می کردند، پای سید مرتضی آوینی روی مین رفت و صدای مهیب انفجار، سکوت منطقه را شکست. فکه، میزبان عرش الهی گشت. این آخرین روایت سید مرتضی از فتح بود و او به آرزوی دیرینه شهادت رسید.

انتهای مطلب/آ.ع